Seizoen 2021 / 2022

rabbijn Walter Homoelka (Potsdam) en prof. Magnus Striet (Freiburg i.Br.) voeren een erudiet en betrokken gesprek over Jezus: ‘Christologie auf dem Prüfstand, Jesus der Jude – Christus der Erlöser’, Verlag Herder, Freiburg im Breisgau 2019). Is hij Jezus de Jood, of veeleer Christus de Verlosser? Is er een christologie denkbaar die de Joden in hun waarde laat ‘als Gods eerste liefde? Joodse én Christelijke vragen en (voorlopige?) antwoorden.. 

 

Opvoeden en onderwijzen gaan gelijk op. Of dat nou thuis is, op school of bij opa en oma.

Warmte is dé brug voor alles wat wil bloeien. De vaardigheid om die unieke bloem van het Ik uit een mensenkind tevoorschijn te toveren, dat is vrije opvoedkunst.

De pedagogie is opgebouwd rond 3 zevenjaarsfasen. Als ze eenmaal harmonisch ontwikkeld zijn en goed samenwerken, kun je als vrij mens je eigen, volwassen leven vormgeven.

Deze avond wordt geleid door Aline van Willigen, leerkracht op de Vrije School De Vuurvogel. Zij vindt het elke dag weer een feest als ouder, volwassene en leerkracht om zich te verbinden met en te smullen van het vrijeschool onderwijs en haar gedachtengoed.

In het totalitaire, atheïstische DDR-regime groeide de Oost-Duitse lutherse predikant Christian Führer (1943-2014) uit tot een van de bekendste leiders van de tegenbeweging. Zijn Nikolaikerk in Leipzig werd het scharnierpunt naar de geweldloze -Wende-. Zijn memoires geven inzicht in deze cruciale periode en schetsen een fascinerend beeld van het leven van een domineesgezin in de voormalige DDR, tijdens de Wende en het latere verenigde Duitsland. Vanuit zijn geloof houdt Führer zijn toehoorders voor dat wonderen mogelijk zijn, en roept op tot geweldloos verzet. Met vriendelijke vastberadenheid blijft hij de boodschap van respect en naastenliefde uitdragen, ook naar de Stasi die altijd bij zijn kerkdiensten aanwezig is. Bij de wekelijkse vredesvespers in zijn Leipzigse Nikolaikerk sluiten steeds meer mensen zich aan. Uiteindelijk mondt dit uit in de massademonstraties die de opmaat vormen voor de val van de Muur. Geloof laat een Muur vallen is een uniek document waarin een van de grootste politieke omwentelingen van de vorige eeuw een persoonlijk gezicht krijgt. Pieter Oussoren (1943), bekend van de Naardense Bijbel, verzorgde de vertaling. Hij kende Christian Führer persoonlijk en bezocht vaak de Nikolaikerk. Eerder vertaalde hij de roman Nikolaikirche (Het wonder van Leipzig) van Erich Loest.  https://www.rd.nl/kerk-religie/beatrice-de-graaf-wonder-van-leipzig-in-ddr-verdient-ereplaats-in-geschiedenis-1.1435909 

Om hoeveel 'meervoudig religieuze' mensen gaat het eigenlijk in Nederland? Welke religies worden gecombineerd? Hoe komen mensen ertoe om uit meerdere religies te putten en welke betekenis hebben die religies in hun leven? Hoe zit het met religieuze trouw? Wat is de relatie tussen meervoudige religiositeit en de afname van kerklidmaatschap? In de lezing zullen bovenstaande vragen aan de orde komen.

Joantine werkte aanvankelijk op het gebied van de milieuwetenschapppen. Vervolgens studeerde zij religiewetenschap en promoveerde in 2014 op het proefschrift New spirityality and social engagement (Nieuwe spiritualiteit en sociale betrokkenheid). Tot voor kort was zij onderzoeker op het gebied van hedendaagse religie en nieuwe vormen van spiritualiteit aan de Vrije Universiteit Amsterdam. In 2016 schreef zij samen met Ton Bernts de vijfde editie in de boekenreeks God in Nederland. Eind 2018 verscheen van haar hand het boek Meervoudig religieus: Spirituele openheid en creativiteit onder Nederlanders (Amsterdam University Press). 

Dit programmaonderdeel is mogelijk gemaakt door sponsoring van voorheen Vrijzinnigen Ede.

Ook dit jaar wordt weer een avond georganiseerd om met elkaar te zingen. In de afgelopen jaren hebben we gezongen uit het Nieuwe Liedboek en de bundel Zangen van Zoeken en Zien. Dit keer zingen we opnieuw uit het Liedboek maar nu liederen uit de Engelse traditie, vertaald of in de eigen taal. In het Liedboek staan er velen. Uit de lange lijst met Engelse hymnen is een keus gemaakt.

U bent van harte welkom op deze avond.

Bach schreef zijn cantate 176 voor zondag 27 mei 1725, de zondag na Pinksteren, waarop het feest van de heilige drieëenheid (God Vader, Zoon en Heilige Geest) wordt gevierd,

Als Bach BWV 176 componeert heeft hij twee jaar lang meer dan wekelijks een cantate gecomponeerd; een Trinitatis-cantate vormt bij Bach het slot van een cantatejaargang omdat hij in 1723 - toevallig - rond Trinitatis in Leipzig arriveerde en zijn reeks cantatecomposities ('jaargang') begon met de 1e Zondag ná Trinitatis.

Natuurlijk heeft hij het op deze zondag over de watersnoodramp, en wel n.a.v. Psalm 89: 9-12: God die heerst over de opgeblazenheid der zee. We willen de preek samen lezen en bespreken.  

Alle 7 goed!

Het is nog maar de vraag of naturisten wel zo blij zijn met de opdracht de naakten te kleden. Het Adamskostuum bevalt hen prima. En lang niet iedereen wordt even enthousiast bij het voorstel de vreemdeling te herbergen. Anders was ons asielbeleid wel humaner. En wie de hongerigen gaat voeden, moet rekening houden met diverse diëten. Weleens een gevangene bezocht?

Natuurlijk, de zeven werken van barmhartigheid deugen. Er valt geen speld tussen te krijgen dat het goed is om ze te doen.

Tegelijk kunnen ze wel een frisse update gebruiken. Die krijgen ze in ‘Alle 7 goed’.

De wandeling wordt vervolgd in stilte óf in gesprek met een andere deelnemer. Er is een gezamenlijke afsluiting.

We lopen ongeveer anderhalf uur, grotendeels over onverharde paden.

Voor wie dat wil is er na afloop gelegenheid om nog even na te praten .

Daarbij kwam het verzoek op, eens nader naar die tekst te kijken. Dat zullen op deze twee avonden doen. De eerste avond begint met enige informatie over de woelige tijd (die van de volksverhuizingen) waarin deze tekst een functie vervulde (art. 1-2). Maar vooral kijken we naar het eerste deel, dat leesregels en leerregels opstelt over het verstaan van het nieuwtestamentisch getuigenis van Vader, Zoon en Geest, waarmee de belijdenis bepaalde uitkomsten formuleert van debatten uit de 4e eeuw (art. 3-28). De tweede avond vervolgen me met het tweede deel, een formulering van de uitkomsten van de debatten uit de 5e eeuw over het spreken over Jezus Christus als ‘waarlijk God en waarlijk mens’ (art. 29-42).  Achterhaalde dogma’s? Misschien. Het aardige van goed geformuleerde regels is, dat je altijd kunt vragen: als we het zo niet willen, hoe dan wel?

 

Al snel werd duidelijk dat het NBG opmerkingen en kritiek van gebruikers en (ver)taalwetenschappers serieus wilde nemen: op termijn zou er een revisie komen. Op 21 oktober staat daarvan de publicatie gepland. Wat is er gedaan met de duizenden opmerkingen van vaklui en ‘gewone’ gebruikers die bij het NBG binnenkwamen? Is de vertaling nu hier en daar veranderd/verbeterd, of zijn er diepgaand andere keuzes gemaakt? Een rondgang langs de meest ingrijpende wijzigingen. 

 

De bijbeltekst heeft het eerste woord, vóórdat theologie en kerk er hun zegje over doen. Vorig jaar verscheen ‘De tekst mag het zeggen’ (J. Dubbink, KokBoekencentrum), dat inzicht geeft in Deurloo’s werk en werkwijze. Dat boek dient als kapstok bij een tocht door Deurloo’s bijbeldtheologische werk. 

 

Omdat hij in de kerk ontdekt dat een mens van genade leeft. Omdat hij in de kerk mag delen in iets dat groter is dan hemzelf: de geloofsgemeenschap. Omdat hij daar ook stil kan zijn en op zoek mag naar de diepste stem in hemzelf, die van God. Omdat hij in de kerk steeds weer ontdekt wie hij zelf is: mens die niet kan leven zonder die andere mens en zonder God.

In zijn brief van 3 augustus 1944 stelt hij indringende vragen over het christelijk geloof en de rol van de kerk in een tijd van de mondiger wordende mens en toenemende secularisatie. Hij analyseerde haarscherp het tekort van het toenmalige officiele christendom. Hebben zijn gedachten over de toekomst van geloof en kerk ook nu nog betekenis?

Hij gelooft, zij niet…!

Of andersom natuurlijk, zij gelooft, hij niet Allerlei combinaties zijn denkbaar. Deze avond gaan we aan de hand van wat fragmenten van dit televisieprogramma, dat van 2003 tot 2005 werd uitgezonden in gesprek over geloof in je relatie. Hoe doe je dat, als één wel betrokken is bij het kerkelijk leven en de ander er niet zoveel mee heeft? De tijd dat mensen in hun eigen zuil hun levenspartner vonden ligt al ver achter ons. Steeds meer komt het voor dat één van beiden wel gelovig (of: kerkelijk) is en de ander niet. Maar hoe werkt dat dan als het gaat over geloofsopvoeding, als er kinderen zijn? En maak je afspraken over het bezoeken van kerkdiensten? Hoe doen anderen dat? Steeds vaker bij doopgesprekken, maak ik mee dat ouders hier verschillend in staan. Soms in alle ontspanning en soms is het toch ook wel lastig. Hoe je het ook ervaart; het is vast verrijkend om hier samen over in gesprek te gaan! Een avond die al lang gepland stond, maar er nu eindelijk gaat komen! Welkom! Uiteraard ook voor mensen die geen kerklid zijn.

Maar wat is die erfenis? Daar worden steeds vaker vraagtekens bij geplaatst. De positie van de vrouw, de plaats van de overheid, de verhouding tot Israёl, het zondebegrip, en sommige gedragsregels staan voor even zo vele opvattingen die dogmatisch als in beton geklonken lijken te zijn. Ze hebben dikwijls verwarring en ook veel verdriet veroorzaakt. Reeds lang is een andere kijk op Paulus gaande. Die andere kijk is misschien wel het beste te illustreren met de sleuteltekst Galaten 3:28 “….hebt u met Christus bekleed. Hierbij is geen sprake van Jood of Griek, van slaaf of van vrije, van mannelijk of vrouwelijk. Gij alle zijt immer één in Christus Jezus.“ Een leerhuisavond over Paulus is een ontdekkingstocht om het begrip vrijheid in Christus voor deze tijd te leren verstaan. 

De Johannes-Passion van Bach (1685-1750) is een heel andere compositie dan de meer bekende Mattéüs-Passion van dezelfde componist. In de eerste plaats is de geschiedenis van het werk veel ingewikkelder. Bach heeft het werk meerdere malen veranderd en van die veranderingen zijn we niet goed op de hoogte. Er ontbreken nogal wat gegevens om de verschillende plaatjes compleet te krijgen. Een overzicht van de uitvoeringen maakt dat duidelijk:

1724 Nicolaikirche (komt bijna overeen met huidige versie)

1725 Thomaskirche (nogal wat veranderingen aangebracht)

1728 Nicolaikirche (bijna gelijk aan 1724)

1732 (?) Nicolaikirche

Als Bach zijn Passionen gaat schrijven in Leipzig, sluit hij aan bij een Lutherse traditie om op Goede Vrijdag, en soms ook op Palmzondag, het lijdensverhaal uit een van de evangeliën in rolverdeling voor te dragen. Het is een gebruik dat teruggaat op de 10e eeuw.

Bachs Johannes-Passion is een oratorische passion: Bijbeltekst wordt in rolverdeling voorgedragen en afgewisseld met commentaar in de vorm van koralen (12) en aria’s en arioso’s (10). (Minder aria’s dan in de Matthäus Passion.)

Tijdens de lezing zullen aan de hand van klinkende voorbeelden de verschillen tussen de Passionen duidelijk worden gemaakt.

Bidden hoe doe je dat?

Over de hele wereld wordt gebeden. Door verschillende soorten gelovigen, met héél verschillende beelden van God. Boeiend – om daar samen over in gesprek te zijn, en ook hoe je gedachten over God je gebeden uiteraard bepalen. Toch gaan we dat niet zozeer doen.  We willen samen - aan de slag - De leerlingen van Jezus vroegen aan Jezus ..leer ons bidden. Aan de hand van het gebed wat Jezus hen dan leert – en vanuit andere Bijbelteksten hopen we deze avonden wat verder te groeien in gebed. Met elkaar, voor elkaar. Misschien wel onwennig of zelfs spannend, maar te mooi en waardevol om het op z'n minst te proberen. Deze avonden zijn dus niet bedoeld om samen te discussiëren óver gebed of om meer informatie op te doen over het boeiende wereldwijde verschijnsel gebed maar om met enkele handreikingen te oefenen in gebed tot de God van de Bijbel.  Lees je Bijbel, bid elke dag, dat je groeien mag.

De Geloofsbelijdenissen van de kerk proberen God in woorden of beelden te vangen. Omdat die credo’s eeuwenlang aanvaard zijn als goed en waar, hebben ze grote invloed gehad en zijn ze als ijkpunten gaan gelden. Maar ze bevatten ook woorden die in onze tijd voor veel mensen problematisch zijn geworden: ‘Vader’ kan beschermend maar ook patriarchaal en zelfs agressief overkomen; ‘Almachtige’ troostend zijn, maar ook een levensgroot struikelblok vormen: ‘waar zie je die almacht dan?!’ Als we minder massief over God proberen te spreken, komen we dan in Ietsisme terecht? Of moet je pal staan voor de bijbelse waarheid?  In de bijbel wordt op juist veel verschillende manieren over God gesproken, ook daar spelen tijd en cultuur een rol, persoonlijke ervaring, confrontatie met andere volken en hun goden. Ook na het vastleggen van de canon van de Bijbel heeft het denken over God niet stilgestaan. Elke tijd, iedere cultuur probeert dat op eigen wijze te doen. Hoe spreken we nu over God, op zo’n manier dat we recht doen aan die veelkleurigheid van teksten en aan onze eigen tijd?

dr. Joep Dubbink is bijzonder hoogleraar Bijbelse Theologie aan de VU in Amsterdam en predikant in Uithoorn.

Elk jaar wordt door de organisatie van een land een thema opgezet, en uitgewerkt een liturgie, waarin zingen, bidden en overdenken centraal staan.

Het thema voor dit jaar is “Gods belofte” en komt uit Engeland.

In het najaar lezen we (een deel van) het verhaal over Jezus/Isa; in het voorjaar (een deel van) het verhaal over Maria/Mirjam. 

We volgen daarin de werkwijze van een performatieve dialoog.

We vragen van de deelnemers een open houding, oprechte nieuwsgierigheid, en bovenal het vermogen te luisteren en de moed je te laten raken door het verhaal van de ander.

De magie ervaren van beeldend vertellen

Als je iemand een cadeau geeft dan pak je dat mooi in. Zelfs de wijze waarop je de versierde inhoud overhandigt doe je met meer aandacht en gevoel dan wanneer je het ‘naakt’ zou aanbieden.

Datzelfde gebeurt bij het vertellen van, en luisteren naar een beeldend verhaal.

Verhalen vertellen is het geven van een cadeau aan de luisteraar: een inhoud verpakt in beelden. Je hoeft de inhoud niet te begrijpen maar belevend zien van de beelden die door de verteller bij jou worden opgeroepen.

De kwetsbaarheid van het leven en de onvermijdelijkheid van het sterven

Ik vertel u deze avond "De Rijke Bramenplukker" en  "De Koning die Niet Dood Wilde" van Godfried Bomans, de sprookjesverteller voor volwassenen. U mag ontspannen luisteren en zelf de magie van beeldend verhalen ervaren. 

Na een kopje koffie volgt een uitwisseling van ervaringen, rondom vragen als: wat viel je op over de wijze waarop werd verteld? Welke beelden spraken je aan? Wat heeft Bomans jou willen zeggen met zijn verhalen?

Zonder te veel te willen verklappen is mijn keuze gevallen op verhalen met het actuele thema: de kwetsbaarheid van het leven en de onvermijdelijkheid van het sterven.

 

Over Manjo Joosten - verhalenverteller en voordrachtskunstenaar

Van jongs af aan ben ik gefascineerd door de menselijke stem: het orgaan voor spreken en zingen. Mijn ouders moesten mij regelmatig naar buiten sturen omdat ik binnen weer geboeid naar de hoorspelen aan het luisteren was. Wat een magie dat stemmen mijn verbeelding zo konden prikkelen! Naast mijn medewerking aan diverse literaire ensembles heb ik mij gespecialiseerd in het vertellen van verhalen. Aan de Vrijeschool Pabo in Leiden ben ik jarenlang verbonden geweest als docent vertellen, spraakvorming en drama.

Als ik vertel vind ik het belangrijk dat er een balans is tussen mijn contact met mezelf, het verhaal en …de luisteraar. Met mijn stem, houding, gebaar en mimiek streef ik ernaar de beelden transparant op te roepen, zodat bij de toehoorders eigen beelden ontstaan.

http://www.manjojoosten.nl

 

 

 

Deze dialoog doet denken aan wat Martin Buber schrijft over de ontmoeting van Ich und Du. Als hoorders staan wij niet buiten deze dialoog maar raken er helemaal in betrokken.  

Filosoof Jesse Mulder neemt ons op deze avond (lezing, pauze met kopje koffie en een geleide discussie) mee in het gedachtegoed van Rudolf Steiner, waarin vrijheid en liefde, en individualisme en gemeenschapsvorming geen tegenstellingen zijn, maar elkaar juist versterken.   ----   Hij schrijft ter inleiding:   We leven in een tijd van ongekende vrijheid. We leven ook in een tijd van ongekend individualisme. Dat was niet altijd zo. Vroeger bestond de samenleving in een vaste ordening, waar je je naar te voegen had – en waarbinnen maar beperkt ruimte was voor vrijheid. Tegelijk voegde je je vanzelfsprekend naar die situatie, want je voelde je deel van een overkoepelend, vaak religieus geheel. Denk bijvoorbeeld aan middeleeuwse steden waar de mensen decennialang aan hun kathedraal bouwden, de beroepen in gildes georganiseerd waren, etc.   In 1894 publiceerde Rudolf Steiner zijn Filosofie van de Vrijheid, de vrucht van zijn existentiële uiteenzetting met de thema's vrijheid en individualisme. Hij zag hoe de traditionele vormen aan het afbrokkelen waren en de mensen steeds meer individualisten werden. Zou dit tot een versplintering onder de mensen leiden? Tot botsingen, tot een oorlog van allen tegen allen? De angst daarvoor doet ons terugverlangen naar een "van boven" gegeven wijze maatschappelijke ordening die ons voor ons eigen individualisme, voor onze eigen vrijheid beschermt.   Steiners antwoord echter is radicaal anders: juist door consequent individualist te zijn, en naar ware vrijheid te streven, ontstaat de basis voor een nieuwe vorm van gemeenschap, de gemeenschap van vrije individuen. We kunnen inzien waarom dat zo is,  als we begrijpen dat ware vrijheid uiteindelijk voortkomt uit liefde voor je eigen handeling, en dat liefde het ware wezen van ieder individu uitmaakt.    

De lijdenstijd is zo ook een leertijd voor de gemeente geworden, voor de geloofsleerlingen met name. Heeft die verschuiving sporen nagelaten in de liedboeken van de 20e eeuw (o.a. bundel ’38, LvdK 1973, Liedboek 2013, Gezangen voor Liturgie, Verzameld Liedboek)  – en zo ja welke: qua (theologische) inhoud, wat betreft de taal etc?

De wandeling wordt vervolgd in stilte óf in gesprek met een andere deelnemer. Er is een gezamenlijke afsluiting.

We lopen ongeveer anderhalf uur, grotendeels over onverharde paden.

Voor wie dat wil is er na afloop gelegenheid om nog even na te praten .

De zondag is niet voor iedereen een feestelijke dag. Genoeg mensen die met hun ziel onder de arm het weekend ingaan en weer uitkomen, of maar een klein netwerk hebben om op terug te vallen. Wie heeft er in het weekend dan tijd voor je? Gelukkig is er Zin op Zondag, een diaconale activiteit van samenwerkende kerken waar vooral de kwetsbare mensen in onze samenleving gebruik van maken. Er wordt een maaltijd geserveerd, gekookt door vrijwilligers, met ingredienten die de voedselbank over heeft. Het draait geheel op vrijwilligers, en vindt elke zondag plaats in het gemeentecentrum van de Lutherse Kerk. Ook eens meedraaien? Een kijkje nemen in de keuken? Geef je dan op, en ga mee boodschappen halen bij de voedselbank op vrijdag (14.30-15.00 uur), en leg op zondag de laatste hand aan de maaltijd en wees de gastheer/vrouw (13.30-16.00 uur). Deze activiteit staat dit seizoen drie keer open voor maximaal drie personen per keer.