Seizoen 2019 / 2020

Bach schreef zijn Cantate 138 voor 5 september 1723, de vijftiende zondag na Trinitatis, dus toen hij net drie maanden in Leipzig werkte. De evangelietekst voor deze zondag is Matteüs 6: 24-34, een gedeelte uit de Bergrede, waarin Jezus gelovigen maant onbezorgd te leven en zich, zoals de vogels, geen zorgen te maken om de dingen van alledag, maar te vertrouwen op Gods voorzienigheid.

Vorig jaar was er een inspirerende bijeenkomst rondom gedichten, nu kiezen we een andere insteek om met elkaar te delen; lievelingsliederen, songs, speciale gelegenheidsliedjes. CD-speler en internet zijn beschikbaar, dus we kunnen de liederen samen beluisteren.

Wanneer je al een lied(tekst), song of muziekgedeelte weet, stuur dit dan naar Mariëlle of beantwoord deze mail, eventueel met toelichting. Dan wordt het gebundeld en krijgt iedereen hiervan een uitdraai.  

De vrijplaats is een initiatief van een aantal mensen, die zich niet meer zo thuis voelen bij de de traditionele kerkdiensten. Onder de vlag van Bespreek het Samen willen we dit jaar op 4 zondag middagen op zoek naar wat ons beweegt. Dat willen we doen in een ongedwongen sfeer, vandaar ook de keuze van de locatie, bij zorgboerderij Makandra. We willen op zoek gaan naar nieuwe wegen, om zo samen een pioniersplek in Ede te vormen.

De middag begint om 16.00 uur met een kort centraal moment, daarna verspreiden de deelnemers zich om met verschillende werkvormen met het thema, of met andere dingen die je bezig houden, aan de slag te gaan. Dat kan door er over te praten tijdens de wandeling of tijdens het voorbereiden van de maaltijd. Door je favoriete liedje te laten horen of er een schilderij van te maken. Of door het met anderen op je eigen manier te doen. We willen vooral veel vrij laten. Om 18.00 uur eten we gezamelijk voor wie dat wil en rond 19.30 uur sluiten we af. Je hoeft je alleen aan te melden als je mee blijft eten. (dit i.v.m. de inkopen).

De geschiedenis van de christelijke liturgie is bijzonder veelkleurig en veelvormig en getuigt van een grote creativiteit door alle eeuwen heen. Dit geldt niet alleen voor het gebruik van de talloze gebeden en teksten maar evenzeer voor de symbolen en rituelen die in de liturgie van de diverse kerken een belangrijke plaats innemen.

Maar elk symbool, elke rite blijkt in elke tijd opnieuw, min of meer onderhevig aan tal van veranderingen. De toegang tot het goddelijke in woord, symbool en rite voltrekt zich in het hier en nu, zowel hoorbaar, zichtbaar, als ook tastbaar. Begin 60-er jaren van de vorige eeuw, is er een creatieve beweging op gang gekomen.

Ds. Caroline Oosterveen en pastor Hans Lucassen maken een verkennende rondleiding langs de geschiedenis van de jonge kerk tot aan heden: Een Samenspraak over symbolen,kleuren en rituelen in de veelvormigheid van de christelijke liturgie.

Programma:

14.30 – 15.00 uur             Inloop met koffie en gebak

15.00 uur                          Opening en diverse toespraken (o.a. door de burgemeester van Ede)

15.20 – 16.15 uur             Lezing door Erik Borgman (lekendominicaan en hoogleraar Publieke 

                                         Theologie aan Tilburg University), dr. Borgman is tevens publicist en zit in het

                                         theologisch elftal van Trouw) en een reactie op zijn lezing zal ds. Christien 

                                         Crouwel (theoloog en secretaris Raad van Kerken in Nederland) geven.

16.15 – 17.15 uur             Discussie met de aanwezigen (plenair of in groepen)

17.15 – 18.00 uur             Pauze met een hapje en een drankje

18.00 – 18.45 uur             Viering met een aantal voorgangers uit Ede

Samenvattting van de lezing van de heer Borgman:

De heer Borgman wil met ons vooral in gesprek gaan over de vraag, hoe relevant de kerk nog is in de huidige samenleving. Volgens de Bijbel gaat de kerk over alle terreinen van ons leven. De wijze waarop de kerk zich met allerlei onderwerpen bezig houdt is echter niet te vergelijken met (andere) maatschappelijke organisaties, zoals politieke partijen, instellingen op het gebied van zorg en welzijn, enz. De kerk heeft een eigen boodschap, waarbij verkondiging en bemoediging centraal staan. Daarom moet ze de waarde van elk mens benadrukken en verkondigen, dat ze onder geen enkele omstandigheid mensen in de steek laat. Velen in de huidige samenleving, die vooral productieve mensen vraagt, hebben daar echter geen boodschap (meer) aan. Hoe kunnen we de kerk weer terug brengen in het centrum van de samenleving, welke waarden moet ze daarin bewaren en verspreiden, zodat velen zich weer geïnspireerd weten door de Bijbelse boodschap. Kan een Raad van Kerken, zowel landelijk als lokaal hierin een rol spelen? Samen staan we achter de dezelfde boodschap, maar de buitenwacht ziet dat niet zo. Hoe nu verder anno 2019?

De liederen van Huub Oosterhuis hebben soms een solopartij. Janet Mol neemt deze partij voor haar rekening. Dit geeft een mooie afwisseling met het "koor". De zangavond staat weer onder de enthousiaste leiding van Piet Poot. Het plezier in het zingen staat voorop.

Filosoof en theoloog Gerko Tempelman, kent beide werelden en schreef er het boek Ongeneeslijk Religieus over. In deze lezing praat hij je bij. Hij geeft een filosofische kijk op wat geloven is en hoe God verdween uit het westerse denken. Vervolgens staat hij stil bij de hedendaagse atheïstische filosofen die het christelijke verhaal herontdekt hebben, in een zoektocht naar een verklaring voor de verwarrende ‘ongeneeslijk religiositeit’ van onze wereld. Deze lezing geeft je een verscherpte blik op onze verwarrende realiteit maar laat niet na je ook zelf aan het denken te zetten.

Drs. Gerko Templeman is vanaf zijn studententijd in Amsterdam altijd bezig geweest met waar hij een kick van krijgt: goede gesprekken voeren over levensbeschouwelijke onderwerpen. Dat deed hij door filosofie en theologie te studeren op de VU. Daarna is heeft hij een ‘Kerk voor Atheïsten (en alle anderen)’ opgericht – een fenomeen dat in Engeland begonnen is en waar ook sommige filosofen (Alain de Botton) mee bezig zijn.

Deze avond draait om korte verhalen met een moraal rond verschillende thema’s.

De deelnemers kunnen ter plekke kiezen voor twee of drie thema’s uit de volgende reeks:  Vrolijke verhalen in en om de kerk / Ik wens je genoeg, verhalen over geld en goed / Lieve schat, verhalen over liefde / En morgen gezond weer op, over gezondheid en zorg /Daar zijn (geen) woorden voor, verhalen over leven en sterven / Ja baas! Verhalen over leiders / Uit de kunst, verhalen over kunstenaars en hun werk.

Er zullen verhalen klinken en de deelnemers gaan zelf ook aan het werk.

De PKN heeft heel wat nota’s het licht doen zien, die gemeenschappelijk hadden dat de aandacht voor de Schriften marginaal was: ziet ze nu het licht?

Wij gaan twee leerhuisavonden bijbelse grondwoorden  lezen, lezen léren,  en ‘en passant’  beproeven of er inderdaad een Amsterdamse wijze van lezen bestaat á la ‘de tekst mag het zeggen.’

Een bijbels alfabet, met op de achtergrond die brochure, Taalwegen en dwaalwegen (van Deurloo en Bouhuijs) en Miskotte’s Bijbels ABC.

Klassieke eetfilm uit 1987 met prachtige Deense en vooral Franse culinaire gerechten, bereid door Babette. Twee zussen uit een streng protestants milieu in Denemarken bieden haar onderdak als ze vlucht uit Frankrijk, in ruil voor huishoudelijk werk. Over het losmaken van verborgen verlangens via eten. Zo intens heb je mensen nog niet zien genieten van lekker eten. Een pareltje. Terechte Oscarwinnaar. Interessant om met elkaar aansluitend in gesprek te gaan over hoe eten en drinken karakters kunnen scheppen…..!

Educatieve avond Ein Deutsches Requiem van Johannes Brahms

Vooruitlopend op het concert van COV Excelsior uit Ede willen wij u uitnodigen voor het bijwonen van een educatieve avond die op donderdag 17 oktober  a.s zal worden gehouden in de Evangelisch Lutherse Kerk, Beukenlaan 12 in Ede. Deze avond is in samenwerking met Bespreek het Samen. Tijdens deze presentatie zingt het koor geleid door dirigent Gerben Budding en met medewerking van Dick en Elly Meijer op piano enkele delen uit Ein Deutsches Requiem van Johannes Brahms. Gerben Budding zal een toelichting geven op de uit te voeren delen, de componist en de relatie tussen de tekst en de muziek. Ook zal het publiek weer de mogelijkheid krijgen om enkele  delen mee te zingen. Een educatieve avond is geen compleet concert. Het is slechts een amuse op het concert van 15 november in de Beatrixkerk. De avond is zonder pauze en na afloop wordt u uitgenodigd om nog even na te praten onder het genot een kopje koffie of een ander drankje in het gemeentecentrum om de hoek van de kerk. Aanvangstijd  20.00 uur. Vanaf 19.30 uur is de deur open. De toegang is gratis en er is een collecte bij de uitgang ter dekking van de kosten. U bent van harte welkom.

In onze cultuur doen verschillende verhalen de ronde: sprookjes, religieuze verhalen, verhalen over het verzet in de oorlog, familie-verhalen – om maar een paar ‘soorten’ te noemen. Die verhalen bieden niet alleen woorden om het eigen verhaal te vertellen, maar ook een ‘script’ dat gevolgd ‘hoort’ te worden. In sprookjes bijvoorbeeld overwint altijd het goede en ze moeten eindigen met ‘en ze leefden nog lang en gelukkig’; verhalen over het verzet in de oorlog volgen vaak het patroon van helden-verhalen.

In ‘Op Verhaal Komen’ verkennen we verschillende ‘scripts’ en onderwerpen we enkele daarvan aan een nadere beschouwing met betrekking tot hun bijdrage aan het eigen verhaal. Daarbij wordt actieve inbreng van de deelnemers op prijs gesteld.

De cantatedienst vindt plaats op de 22ste zondag na Trinitatis, 17 november in de Lutherse kerk, Ede. Uitgevoerd wordt de cantate 'Wachet! betet! betet! wachet! (BWV 70),  Johann Sebastian Bach. De koorrepetities zullen plaatsvinden op de zaterdagen 26 oktober, 2 en  9 november van 09.00 - 10.30 uur in de Lutherse kerk, Ede. De generale repetitie op zaterdag 16 november 19.00 - 20.00 uur (koor en  orkest). Het geheel staat onder leiding van dirigent Dick Troost.

Op een aantal punten staan we ook letterlijk even stil en wordt een tekst voorgelezen of is er een individueel meditatiemoment. Zo kan het stil worden in ons zelf, een verrijkende ervaring... De wandeling gaat grotendeels over onverharde paden. Wie dat wil kan na afloop met een drankje, nog even napraten.

Start vanaf de parkeerplaats bij congrescentrum de Werelt Westhofflaan 2, 6741 KH Lunteren.

Maar hoe ziet een theologie eruit, die zo iets traditioneels en ouderwets als ‘kerk’ en ‘geloof in God’ wil verbinden met moderne vragen van een geseculariseerde maatschappij?

Aan de hand van een aantal kernmomenten van Barths theologie maken we kennis met een denken dat het waagt, te midden van socialisme en nationaal-socialisme, van expressionisme en humanisme, zich geheel te concentreren op Jezus Christus alléén en tegelijkertijd uitzicht biedt op heil voor iedereen. We herkennen dat, raken wellicht onder de indruk – maar er rijzen honderd jaar na Barths eerste optreden meerdere vragen…

30 oktober biedt een algemene kennismaking met de theologie van Barth vanuit de context van de 20e eeuw, de volgende twee avonden gaan we nader in op de actualiteit van deze manier van theologie bedrijven voor de 21e eeuw.

70 jaar Human Rights Exhibition – UNESCO

In 1949 organiseerde de UNESCO een grote tentoonstelling in Parijs: The Human Rights Exhibition, om de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens die een jaar eerder was geschreven te promoten. Hoe zou het promoten van de UVRM er 70 jaar later uitzien? Vijf mensenrechtenorganisaties: Amnesty International, Het College voor de Rechten van de Mens, Free Press Unlimited het Humanistisch verbond en de Nationale Unesco Commissie besloten samen 70 jaar later een tentoonstelling te maken in de Utrechtse Domkerk. Wat is 70 jaar later waardevol om te promoten?

Erna Flokstra coördineerde dit project als vrijwilliger voor Amnesty International en zal alle ins en outs bespreken wat promoten van de UVRM 70 jaar geleden en vorig jaar betekende. Dit zal zij doen aan de hand van beeldend werk, foto’s en historische teksten en actuele vragen. Vanuit het verleden naar de toekomst toe. Erna Flokstra heeft een studieachtergrond in theologie en kunstgeschiedenis en een werkachtergrond als journalist bij de Nederlandse Publieke Omroep en het Hoger Onderwijs.

Filosofie voor een weergaloos leven

Voor het leven is er geen generale repetitie. Je hebt slechts één kans. Gelukkig zijn grote denkers je voorgegaan en kun je bij hen terecht voor wijze raad. Filosoof Lammert Kamphuis onderzoekt al jaren bij bedrijven, op festivals, congressen en in workshops hoe filosofen ons kunnen bijstaan in het alledaagse leven. Geïnspireerd door al deze gesprekken schreef hij het boek Filosofie voor een weergaloos leven. Op deze middag neemt hij je mee langs de meest behulpzame inzichten. 

Zo helpt Diogenes je om authentiek te zijn, Epicurus om niet te veel geld uit te geven tijdens de uitverkoop en Kant om op tijd te remmen voor een zebrapad. Maar ook minder gearriveerde denkers helpen je een handje: André Hazes daagt je uit om vrijer te worden en De Jeugd van Tegenwoordig steunt je in je verdriet.  

Tijdens deze interactieve lezing word je uitgedaagd om zelf meteen aan de slag te gaan met inzichten en gedachte-experimenten, zodat je nieuwe perspectieven krijgt op je eigen leven. Laat je verrassen door deze toegankelijke manier van filosoferen en ga met een verfriste geest terug naar huis! 

Meer over Lammert Kamphuis

Lammert Kamphuis is filosoof en veelgevraagd spreker. Hij heeft bijvoorbeeld de afgelopen vijf jaar op Lowlands opgetreden. Daarnaast is hij als docent en Head of Faculty verbonden aan The School of Life Amsterdam. In al zijn werkzaamheden onderzoekt hij samen met het publiek hoe de filosofie ons verder helpt in alledaagse thema's. In juni 2018 kwam zijn tweede boek, Filosofie voor een weergaloos leven, uit bij De Bezige Bij. Na afloop bent u in de gelegenheid om eventueel een boek aan te schaffen. En zelfs om het boek te laten signeren door Lammert.

Wat de klimaatcrisis en de bedreigde biodiversiteit betreft is een veelgehoord oordeel, dat Barth daarover niets te zeggen zou hebben vanwege zijn bezwaren tegen het theologisch gebruik van het begrip ‘natuur’. Maar is dat wel zo? Was het onzin dat de dierenbescherming in 1956 de beschouwing in zijn dogmatiek over ‘Mens en dier’ als brochure in vertaling uitgaf?

Ook de verhouding van Barth tot de Islam wordt doorgaans als negatief gezien. Geert Wilders citeerde ooit gretig de uitspraak van Barth, dat het nationaalsocialisme de grootste uitdaging voor de Europese christenheid vormde sinds het Turkse rijk voor de poorten van Wenen stond. We kijken onder naar het meest aangelegen punt onder de bezwaren van moslims tegen de christelijke Godsleer: het spreken van een drie-enige God. De theoloog Miroslav Volf meent dat dit in de dialoog een overkomelijk punt is. Maar zou Barth dat ook zeggen?

Jan Toorop (Poerworedjo, NederlandsIndië, 20 december 1858 – Den Haag, 3 maart 1928) was een van de belangrijkste Nederlandse beeldend kunstenaars uit de periode 1880-1910. Zoals elke kunstenaar maakte ook hij een ontwikkeling door.

Aanvankelijk schilderde hij in impressionistische stijl, maar via het pointillisme ontwikkelde hij zich tot symbolistisch schilder. Niet alleen schilderijen maakte hij, ook tekende hij portretten, ontwierp keramiek, reclameaffiches (o.a. voor de Delftsche Slaolie van NOF) en boekbanden. De Nederlandse art nouveau wordt vaak met zijn werk geassocieerd.

In zijn werk bleef wel altijd de mystiek van Indië te bespeuren. Die mystiek vond hij waarschijnlijk ook in de rituelen van het Roomskatholieke geloof, waartoe hij op latere leeftijd toe overging. Vanaf dat moment kreeg zijn werk ook een sterk religieus karakter. De kruiswegstaties voor de Sint Bernulphuskerk te Oosterbeek zijn daar een heel mooi voorbeeld van.

In STILL WALKING zoeken een volwassen zoon en dochter, die inmiddels ook weer een eigen gezin hebben, hun oude vader en moeder op. Tijdens deze klassieke familiereünie herdenken zij de tragische dood van de oudste broer. Maar in het ouderlijk huis blijkt al snel dat de gezinsleden niet meer dezelfde zijn als vroeger. Hoewel liefde de familiebanden in stand houdt, broeden geheimen en rancune onder de oppervlakte.

Regisseur Koreeda is van oorsprong documentairemaker en dat is duidelijk terug te zien in Still Walking. De handelingen zijn minutieus in beeld gebracht en we zitten dicht op huid van de verschillende familieleden. Het komt allemaal heel natuurlijk over en het wordt zeer rustig en aangenaam gefilmd. Daarbij is het acteren zonder uitzondering van hoog niveau en wordt de film ondersteund door een zeer prettige soundtrack

Kaartje te koop via:

https://www.cultura-ede.nl/agenda/bespreek-het-samen--film-still-walking.aspx

Soms zou je terug willen gaan om een andere afslag op bepaalde momenten in je leven te willen nemen. Het gevoel hebben dat het pad van een ander meer jouw richting bepaalt. Dit kan komen door de situatie waar je nu bent, je niet gezien of gewaardeerd voelt. Je loopt er  op stuk of  je bent leeg van binnen. Daardoor lijkt het alsof  je steeds verder van  je diepste zelf, je  innerlijke bron vandaan raakt

De vraag die dat op roept : Waar wordt ik blij van, wat  geeft mij het gevoel er te mogen zijn? Weet jij nog, wie je wilt zijn en wat je ten diepste van binnen bent?

Aan de hand van zijn verhaal en met beelden laat de heer Ben Noorloos zien wat zijn pelgrimstocht naar Santiago de Compostella met hem “gedaan”heeft.

Wat roept ‘Islam’ bij u op: terroristische dreiging, of vriendelijke glimlachen van de Turks-Nederlandse moeders op het schoolplein, of de behulpzame Marokkaans-Nederlandse marktkoopman in Ede? Denkt u allereerst aan rondhangende Marokkaanse jongeren of is het de geslaagde theatermaker Nasr DChar die u meteen te binnen schiet?

Wilt u meer weten over Islam en de diversiteit daarbinnen? Bent u bereid tot een gedachtewisseling, en wilt u uw eerste indrukken en (voor-)oordelen verruilen voor betere? ‘Onder elkaar’ en/of met moslims? Schrijf u dan in voor ‘In dialoog met Islam’. We verkennen elkaars ‘ervaringskennis’ met ‘anders’-gelovigen en bevragen elkaar over en weer.

Het ‘magna charta der profetie‘ wordt deze tekst wel genoemd: hij brengt kernachtig het hart vban Micha, ja van de profetie überhaupt onder woorden.

Het boekje Micha wordt gerekend onder de 12 ‘kleine profeten’ en het gaat fel in het gericht met de bovenbazen van zijn (en onze) dagen –de  machthebbers  in staat en godsdienst.

We lezen Micha op de zondagen van Advent in de zondagse diensten. Én twee avonden in het Leerhuis.

Een concert waarbij zowel het kamer koor als het orkest Franse muziek ten gehore zal brengen, die tot nadenken stemt!

Hiervan getuigen vooral historische confrontaties tussen elkaar vijandige tweelingbroers, die in legenden en in latere romantische literatuur voortleven.

De Romeinse worsteling om het eerstgeboorterecht tussen Romulus en Remus wordt in het voordeel van Romulus door broedermoord beslecht. Het Bijbelboek Genesis benadert de worsteling tussen de tweeling Esau en Jakob in een bovenmenselijk licht. Aan hun geboorte gaat een orakelspreuk vooraf: de oudere Esau moet de jongere Jakob dienen. De sterke jager Esau legt zich daar niet bij neer.   

Deze strijd is meer dan een familietwist. Wat is met het oog op Israël en Rome de meerwaarde ervan?

Dit avondgebed vindt zijn oorsprong in het getijdengebed van de kloosters. De monniken bidden dagelijks op gezette tijden hun gebeden in verbondenheid met de traditie van eeuwen. In deze adventstijd nodigen we u uit om u bij deze traditie aan te sluiten. We zullen in dit gebedsmoment vooral de stilte laten spreken. Daarbij zullen we samen de psalmen bidden en zal er een meditatief moment zijn rond de lezing. We zullen met voorzang a capella zingen. In deze opzet komen we terug bij de eenvoud die het avondgebed en de andere getijdengebeden zo krachtig maakt.   

Festival of Lessons and Carols is een dienst die traditioneel rond Kerst plaatsvindt, met name in Engeland. In een dergelijke viering wordt het verhaal van de zondeval, de belofte van de Messias en de geboorte van Jezus verteld aan de hand van negen korte lezingen, de lessons, afgewisseld met het zingen van carols, hymnen en koormuziek. Deze dienst staat onder leiding van ds. Caroline Oosterveen met medewerking van het Wagenings Torenkamerkoor olv Elly Meijer.

Het thema is: “Die was en is en komen zal”.

De lijn van de lezingen en de gedichten is afgestemd op advent: vanuit de beloften in het Oude Testament naar de vervulling in het Nieuwe Testament.

De muziek van het koor is zeer afwisselend - zoals u van het Torenkamerkoor mag verwachten. Enerzijds zijn er mooie bewerkingen van klassieke Engelse kerstliederen. Anderzijds zijn er ook sfeervolle stukken van bijvoorbeeld de componist Cristiansen of Gjeilo. Het thema wordt treffend verklankt en kunt u vinden in het recent geschreven lied ‘E’en so, Lord Jesus, quickly come van Paul Manz.

Van harte welkom!

We voeren het stuk in het kader van 75 jaar bevrijding van Ede uit  in de Beatrixkerk. Dat is op dit moment nog niet duidelijk. Voor de uitvoering als passieconcert is het stuk ook zeer geschikt. Jenkins laat van de originele misteksten het gloria weg, zoals ook gebruikelijk in de 40 dagentijd. Enkele delen voeren we misschien  uit in kleine bezetting.

Het betekent ook dat Kierkegaard zal wijzen op een persoonlijke, innerlijke waarheid die van belang is voor mijn bestaan als mens.

Over die persoonlijke waarheid wil ik het in mijn lezing hebben, met name over de weg naar die waarheid, een weg die misschien de uwe beschrijft. Ik zal ook tips geven om op die weg naar waarlijk mens-zijn te blijven. En ik zal spreken over uw uiteindelijke bestemming als mens, die een religieuze is.

Filosoferen met Kierkegaard is aldus niet filosoferen over de zin van HET leven, maar over de zin van UW leven.

In de roman Hoor nu mijn stem (2017) heeft de hoofdpersoon die wereld verlaten, maar keert ze er tijdelijk in terug.

Op deze avond wordt het werk van Franca Treur geplaatst naast en tegenover dat van schrijvers met een vergelijkbare jeugd die ook over die jeugd hebben geschreven. Hoe Franca Treur die wereld tekent, verkennen we aan de hand van de twee hierboven genoemde romans. Er wordt ook kort ingegaan op de verhalen en de andere romans van Treur.

Het is voor deelnemers aan de avond niet noodzakelijk de romans gelezen te hebben. Vragen stellen en meepraten over de romans en de invloed van een gereformeerde opvoeding wordt op prijs gesteld, maar wie alleen maar wil luisteren is ook hartelijk welkom.

Teunis Bunt is docent Nederlands op Instituut Blankestijn, redacteur en recensent. Zie Bunt Blogt: teunisbunt.blogspot.com.

Daarbij zullen we ons ook de vraag stellen of dit betekent dat men de joodse traditie bijvalt. En als we die vraag met 'ja' beantwoorden, in hoeverre? Want er klinken ook wel pretenties (de voortzetting van Israëls geschiedenis b.v.) en   kritische tonen t.a.v. de toenmalige synagoge en aanverwante groeperingen.  – hoe erg is dat en wat doen we er mee? Vragen genoeg dus.

Zo heet ik u van harte welkom in het leerhuis op 15 januari.   Wout van der Spek.

Van februari tot en met Pinksteren 2020 geeft het Gemeenschappelijk Leesrooster een alternatief leesspoor voor de zondagen, een ‘baanlezing’ uit Exodus.

Een prima aanleiding om in het Leerhuis al vast een eerste verkenning te ondernemen in het boek over de Grote Uittocht, die voorlopig stokt halverwege de woestijn, maar intussen wél de Tien Woorden den het Verbond ‘oplevert’ – als basis voor humaan samenleven in het Beloofde Land.

Tegelijk hebben onze keuzes over hoe we met dieren omgaan ook invloed op het leven en welzijn van andere mensen. Dat zal de komende jaren niet snel veranderen. De inzet van (nieuwe) technologieën, nieuwe uitdagingen zoals een groeiende wereldbevolking en klimaatverandering, maar ook de verstedelijking zijn ontwikkelingen die nieuwe vragen stellen bij onze omgang met dieren. De vraag daarbij is wat duurzame ontwikkeling betekent. Tijdens deze avond staan we stil bij onze omgang met dieren in deze veranderende wereld en kijken we hoe bestaande en nieuwere visies, zoals groene theologie bij die vraag kunnen helpen. 

Dhr. Meijboom is universitair hoofddocent Ethiek bij de Faculteit Geesteswetenschappen en de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. Hij heeft veel expertise op het gebied van de landbouw- en voedsel ethiek, ethiek van diergebruik en de rol van publiek vertrouwen en debat in deze domeinen.   

De Evensong is een vorm van getijdengebed zoals dat dagelijks in Engelse kathedralen en colleges wordt gevierd. Dr. Hanna Rijken, theoloog en musicus, zal een muzikale lezing houden over de Choral Evensong in Nederland.  Ze gaat in op de achtergronden van de Engelse liturgie. Ook zullen er enkele Anglicaanse hymns en psalm chants ingestudeerd worden. Voor iedereen die geïnteresseerd is in liturgie en kerkmuziek en van zingen houdt.

Hanna Rijken is gepromoveerd op een dissertatie over Choral Evensong in Nederland. Ze is postdoc researcher aan de PThU Amsterdam, docent aan het Rotterdams Conservatorium en predikant te Utrecht, met een bijzondere opdracht voor haar project interkerkelijke Choral Evensong & Pub op donderdagavond in de Utrechtse binnenstad.

Na afloop is er een English Cream Tea (met scones) en aansluitend om 17:00 uur is de Evensong met ds. TP de Jong met medewerking van het Vocaal Theologen Ensemble olv dr. Hanna Rijken.

Wat kun je doen in de hectiek van alle dag, in de drukte van je baan, je gezinsleven of het vrijwilligerswerk om de rust en de stilte, het gebed en de innerlijke vrede te vinden die je zo vaak mag inademen in het klooster?

Leo Fijen wijst de weg met concrete voorbeelden en haalbare oefeningen. Hij bouwt deze avond een klooster in het hart van iedere bezoeker en hij leert de aanwezigen hoe je soms even terug kunt gaan naar die plek. Zo kun je de monnik in jezelf vinden, ook als je niet in het klooster bent.

Leo Fijen neemt de 10e herdruk mee van zijn boek: De reis van je hoofd naar je hart - Leefregels voor het bestaan van alledag. Deze kunt u aanschaffen en laten signeren.

In de eerste drie eeuwen na de dood van Jezus is er een lange en heftige discussie geweest over zaken als:

Was Jezus een mens? Of is hij, omdat hij de zoon van God genoemd wordt, God?  

Hoe zit het met degene die kwam nadat Jezus ten hemel opgestegen was, de Geest dus?

Is de Geest ook God?

Hoe is de ‘relatie’ tussen de Geest, de zoon van God en God zelf?

 Gaandeweg zijn er in die discussie twee hoofdlijnen ontstaan: die van de kerkvader Arianus en die van het ‘rechte’ christendom. Arianus was van menig dat Jezus een mens was en niet ook een goddelijke natuur had. De ‘rechte’ of orthodoxe lijn kende Jezus die goddelijke natuur wel toe.

Het arianisme heeft lang de boventoon gevoerd in de westelijke wereld, bij ons dus. Maar deze opvatting is tot ketterij verklaard en tenslotte uitgeroeid. De orthodoxe lijn heeft gewonnen, met als kroon en slotdocument het dogma van de drie-eenheid en de apostolische geloofsbelijdenis, die beide vastgesteld zijn op het concilie van Nicea (324). In  de vaststelling daarvan zit ook nog eens een grote politieke component: keizer Constantijn heeft bevolen het zo te doen om daarmee te zorgen dat er geen onenigheid in zijn rijk ontstond.

Het is mijn voornemen om te laten zien hoe deze hele kwestie zich ontwikkeld heeft en tenslotte na te gaan om welke redenen men in Nicea tot het dogma van de drie-eenheid gekomen is. Bovendien probeer ik na te gaan hoe de grote ‘systeem-theoloog’ Thomas van Aquino (ca. 1250) geprobeerd heeft te omschrijven wat je je onder de drie-eenheid moet voorstellen.

Film ‘Franz’

Geregisseerd door François Ozon met Paula Beer, Pierre Niney en Ernst Stötzner

De Eerste Wereldoorlog is afgelopen. In een klein Duits dorp bezoekt Anna elke dag het graf van haar verloofde, die sneuvelde in Frankrijk. Op een dag merkt ze een Fransman op, die net als zij, bloemen op het graf van haar verloofde legt.

Het verhaal speelt zich af tegen de achtergrond van de haat tegen de fransen. Het laat zien waar blind nationalisme toe kan leiden en hoe daaruit een uitweg mogelijk is. Een thema dat ook vandaag nog relevant is.

Kaartje te koop via:

https://www.cultura-ede.nl/agenda/bespreek-het-samen--film-frantz.aspx

Lezing over het Requiem

Requiem is de Latijnse naam voor ‘dodenmis’: ‘Requiem aeternam dona eis - geef hen eeuwige rust’. In de katholieke kerk werd (en wordt) de mis opgedragen voor de zielenrust van een overledene en op 2 november op ‘Allerzielen’ klinkt de mis als jaarlijkse herdenking van de overledenen.

Er zijn voor zover wij weten zo’n 1600 (!) Requiems geschreven vanaf 1474 (Dufay, Ockeghem), maar niet alle missen zijn bewaard gebleven of bekend bij ons. In elke stijlperiode kennen we wel een aantal componisten die, geheel naar de muziekstijl van hún tijd, een requiem hebben geschreven. Maar het bekendste en meest geliefde requiem is waarschijnlijk het werk van  Wolfgang Amadeus Mozart, en dat terwijl hij zijn mis niet af heeft kunnen maken, omdat hij ziek werd en overleed. Andere bekende componisten zijn Da Palestrina, Gilles, Campra, Haydn, Berlioz, Verdi, Dvorak, Fauré, Duruflé en Schnittke.

Een Requiem heeft kenmerken van een gewone mis, maar onderscheidt zich ook met vaste onderdelen, zoals het Dies Irae en Absolve me. Door componisten in verschillende tijdvakken (gregoriaans, renaissance, barok, romantiek en 19e en 20e eeuw) is al-dan-niet gehoor gegeven aan die strakke structuur. Eigentijdse componisten hebben er nog minder boodschap aan, zij gebruiken teksten uit verschillende bronnen (Rutter, Vaughn Williams, Jenkins, Forrest) Maar één ding hebben die oude en jonge requiemmissen gemeen: het is prachtige, ontroerende treurmuziek met een diepe, emotievolle gelaagdheid.

In de lezing zal Gert Jan van de Pol in het algemeen vertellen over het Requiem, als specifieke muziekvorm, met de mis van Mozart in het bijzonder. Tot slot verkennen we overeenkomsten en verschillen tussen de oude (bekende) dodenmis van Mozart en het ‘Requiem for the living’ van Dan Forrest. In een jaar waarin we in Nederland vieren dat we 75 jaar in vrijheid mogen leven is ‘requiem for the living’ een intrigerende titel, die ons aan het denken zet over leven in vrijheid en veiligheid. Vandaar dat het koor met name dit requiem graag wil uitvoeren rondom de Herdenking en viering 4 & 5 mei.

Uitvoerenden

Dirigent Gert Jan van der Pol

De in Ede geboren dirigent Gert Jan van der Pol studeerde Muziekwetenschap aan de universiteit van Utrecht en Schoolmuziek aan het conservatorium van Arnhem. Hij begon al op zeer jonge leeftijd met dirigeren (bij het Taborjongerenkoor) en volgde lessen bij bekende Nederlandse koordirigenten zoals Jan Boogaards en Hans van den Hombergh. Uiteindelijk studeerde hij Koordirectie bij Joop Schets.

Van der Pol is muziekleraar en koordirigent aan de Stichtse Vrije School en aan de Tobiasschool in Zeist (Vrije school voor speciaal onderwijs). Sinds 1997 dirigeert Gert Jan van der Pol de COV Sursum Corda uit Lunteren.

COV Sursum Corda Lunteren

COV Sursum Corda werd opgericht in 1930. Het koor, dat repeteert in Lunteren maar veel leden uit de regio heeft, bestaat uit zo’n zestig leden en heeft een, voor een oratoriumvereniging, jonge uitstraling. Mede dankzij dirigent Gert Jan van der Pol en repetitor Ans van Scherrenburg is iedere repetitieavond een combinatie van inspanning en ontspanning met als resultaat een prachtig concert zoals op zaterdag 6 april 2019: de Mattheüs Passion van J.S. Bach.

Voor meer informatie: www.covsursumcorda.nl.

Foto: www.anypicture.nl/ 

Toelichting:

Tijdens de lezing zal het koor passages zingen uit een requiem ter illustrering en soms ter verduidelijking van de tekst van de inleider/dirigent. Met pianobegeleiding van Ans van Scherrenburg, klinkt dit uiteraard anders dan met een orkest tijdens het concert, maar ter beeldvorming zal het volstaan.

In een tijd waar veel op ons af komt waar we ons druk om maken hebben we vaker behoefte om even op adem te komen. Er zijn veel manieren om die rust te vinden. Eén ervan is meditatie. Dit meditatiemoment zal worden begeleid door Andries Scherpenzeel. Hij is ervaren in het begeleiden van meditatiebijeenkomsten voor groepen.

Na een zeer geslaagde Vrijplaats (georganiseerd vanuit Bespreek het Samen) in het afgelopen jaar kwam al regelmatig de vraag voorbij: wanneer is de volgende ontmoetingsmogelijkheid? Inmiddels staat vast dat dat zal zijn op zondagmiddag 2 februari 2020. En ook op: zondag 29 maart en zondag 14 juni 2020. En weer op de prachtige locatie van Makandra. Het thema van de vrijplaats deze keer is: 'Wie met beide benen op de grond staat, komt niet ver'. In velerlei vormen ligt er een uitdaging om daarmee aan de slag te gaan. Noteer alvast de data en wees van harte welkom! En neem een kijkje op https://www.facebook.com/vrijplaatsede.

 Omdat we ook, voor wie dat wil, gezellig met elkaar eten: het is handig als je je daarvoor opgeeft.

Om 18.00 uur eten we gezamenlijk en rond 19.30 uur sluiten we af. Je hoeft je alleen aan te melden als je mee wilt eten. Stuur dan een mailtje aan vrijplaatsede@gmail.com

Hartelijke groet van Wouter, Joukje, Jan-Willem, Meta, Arjen, Marc en Caroline

zoals bij het aantreden van een leider met goddelijke aanspraken, de uitsluiting van Joodse landgenoten van openbare ambten, de uitdaging wat het belijden van de kerk inhoudt, de worsteling om te vertrekken of in Duitsland te blijven, het aanvaarden van de leiding van een illegale predikantenopleiding van de Bekennende Kirche (“Finkenwalde”), de vraag wat te doen met een oproep voor de krijgsmacht, de deelname aan het verzet tegen het Nazibewind en een aanslag op Hitler, en bij voorbereidingen voor de inrichting van kerk en maatschappij na een verloren oorlog. Bonhoeffer zocht en vond argumenten hoe hij als christen zijn keuzes kon verantwoorden. Wat kunnen wij, in de verantwoordelijkheid waarin ieder van ons is geplaatst (opvoeding, werk, kerk en maatschappij) van Bonhoeffer leren?

Wat is de mens dat Gij zijner gedenkt (psalm 8)?

Zal de mens nu eindelijk worden als God? Wat voor een god dan? En waar gaat het dan met onze wereld naar toe? Wie wil daar niet graag achter komen? Als je geen glazen bol hebt en ook niet overtuigd bent van een apocalyptische wereldondergang, biedt het boek van Harari ‘Homo Deus’ een interessante blik op de toekomst. Voorbereid werd dit boek door zijn voorganger ‘Homo sapiens’ met een evolutionaire blik naar het verleden.   Harari is militair-historicus aan de Hebreeuwse universiteit in Jeruzalem. Vanuit zijn vak heeft hij een schitterend overzicht over culturele en technologische ontwikkelingen door de hele geschiedenis van de mensheid. Hij is een meeslepende verteller. De boeken zijn hits.  In ‘Homo Deus, trekt hij de lijnen door naar ons digitale tijdperk. Wordt – zoals de titel suggereert - de mens nu goddelijk? Wat houdt dit in? Een nieuwe religie – dataïsme? Wat moeten we ons daaronder voorstellen? Onsterfelijkheid en maakbaarheid via kunstmatige intelligentie zijn de grote doelen. Wat betekent dit allemaal voor ons soort, voor ons zelf, onze wereld? Grote Vragen!

De theoloog weet zich uitgedaagd.  

Wandelen geeft je een geluksgevoel en laat je vrede hebben met wie je bent. Wandelen brengt de geest in beweging en zet alle zintuigen op scherp. Soms kom je als een ander mens terug, met het voornemen het voortaan rustiger aan te doen en je niet langer slaafs te onderwerpen aan het hectische levensritme dat onze tijd zo kenmerkt.

Wandelen is leven vanuit het lichaam en laat je toe even op adem te komen en je opnieuw te verwonderen. Soms is wandelen een omweg om weer bij jezelf te komen en orde op zaken te stellen.

In dit literaire concert met trio: Corien van den Berg, piano Francien Post, fluit Sander Westphal, cello en verteller Caroline Oosterveen maken we een muzikale reis door de kamermuziek van de grote Johann Sebastian Bach.  We beluisteren composities van zijn hand en verhalen daaromheen. We ontmoeten ook musici die in zijn spoor zich vroeger en nu (hebben) laten inspireren door hem. Beluister ook hùn verhalen en dompel je ziel onder in woord en muziek die verfrissend (in woorden van Bach zelf) tot de verbeelding spreken.  

Maar de cultus: de offerdienst van de hogepriester -  is dat niet voorbij? Ja én nee. Ja, voorbij, want Christus is gekomen, zegt de Hebreeënbriefschrijver. En: nee, niet voorbij, want in Christus is dit alles opnieuw en voorgoed aan de orde. Dit maakt de Hebreeënbrief tot een uiterst spannende brief, die ook voor ons verrassend actueel blijkt. Want ‘onze’ godsdienst: is die niet ook voorbij? Ja. En nee... Maar hoe dan?

We lezen en bespreken enkele fragmenten uit deze brief en willen met elkaar het gesprek aangaan over de betekenis ervan voor ons vandaag.

Bijbelse verhalen zijn van grote invloed geweest op onze cultuur, meer dan we vaak beseffen. Ze zijn niet het exclusieve bezit van de kerk, maar behoren tot het cultureel erfgoed van onze samenleving, waarvan de oorsprong ligt bij het Bijbelse volk Israël. Het gaat steeds om unieke, niet-historische, bééldende verhalen met een verborgen wijsheid, erop gericht hoe wij mensen kunnen leren hoe met deze aarde en alle leven om te gaan.

Deze wijsheid wordt in deze verhalen gezien als afkomstig van een ‘God’, die daarin af en toe het woord neemt. Een gedachte die voor niet-gelovigen uiteraard ondenkbaar is. Maar hoe beleven ‘gelovigen’ dit in deze tijd? Moet ook dit ‘spreken van God’ misschien verstaan worden als een bééld, dat begrepen moet worden vanuit de cultuur van die dagen?  Maar voor welke Werkelijkheid stond dit beeld dan voor het oude Israël? En wanneer iemand zegt:  ‘Ik geloof in God’, wat bedoelt hij of zij daar dan mee?

De inleider kiest voor een heel andere benadering waarbij hij uitgaat van twee verhalen in de Bijbel: het verhaal van de zondeval en het verhaal van de wetgeving op de berg Sinaï. Dat leidt tot de vraag in hoeverre  een mens goed kan zijn en wat de zin is van de gedachte dat de mens geneigd is tot alle kwaad.      

Daarvan wordt gezegd: Geef het allemaal in Gods hand en laat alles wat je in je hebt het instrument worden van Gods wil. Als in het beroemde verhaal de Farizeeër bij jezus komt, zit zijn hoofd vol met regels, voorschriften,geboden en verboden. En zoals het gaat bij mensen, hij ziet door de bomen het bos niet meer. Waar gaat het nu om in het leven? Het is allemaal zo complex. Hij wil eenvoud. Zeg me, wat is de essentie van het bestaan? Waarom leef ik? Wat is de bedoeling ervan? Wat moet ik doen? En Jezus kijkt hem aan en zegt: 'God liefhebben, dat is het eerste en je naaste liefhebben als jezelf.'

Deze noodzakelijke reis van de ziel, van veelvoud naar eenvoud, van weten door overlevering naar weten van binnen, is waar het deze avond over gaat. Ook in andere culturen en godsdiensten is dit een centraal thema. Het leven blijkt een noodzakelijk reis om iets te ontdekken watdichterbij is dan je denkt. 

Aart Mak was predikant bij de stichting Kerk Zonder Grenzen. Hij schreef diverse boeken. In zijn laatste boek 'Uitvaartwijzer' schrijft hij over nieuwe taal en gebruiken bij uitvaarten. Met anderen richtte hij MomenTaal op, een team van mensen dat ondersteunt en voorgaat bij onder andere uitvaarten.