Seizoen 2025 / 2026

Met veel enthousiasme nodigen we u uit voor de inspirerende filmmiddagen georganiseerd door Bespreek het Samen in samenwerking met Cultura Ede. Geniet van prachtige films en boeiende gesprekken met deskundige sprekers, waarbij Bespreek het Samen verantwoordelijk is voor de sprekers en Cultura voor de filmbeleving. Deze middagen beloven niet alleen ontspanning, maar ook hopelijk inspirerende interactie.

Deze zondag Oscarwinnaar Adrien Brody kruipt in de rol van Szpilman. De meest geprezen jonge muzikant van zijn tijd en vertelt het verhaal van diens heroïsche en inspirerende overlevingsreis wanneer de oorlog uitbreekt. Daarbij krijgt hij op onwaarschijnlijke wijze hulp van een sympathieke Duitse officier. The Pianist is een onvergetelijk epos over de kracht van hoop en de veerkracht van de menselijke geest. Een wonderbaarlijk overlevingsverhaal dat op meesterlijke wijze tot leven is gebracht door Roman Polanski in zijn meest persoonlijke film ooit.

We hopen u daar te zien!

Dat begint met twee basale vragen:  Waarom geen genoegen nemen met de ‘dood van God’? En op welke manier blijft Jezus belangrijk voor mijn levensoriëntatie? De pastor in hem geeft ruim aandacht aan existentiële thema’s als vergeving, geloofstwijfel en leven na de dood. Verder vraagt hij zich af wat een pakkende preek is en wat je moet leren om een goede predikant te worden? Ook verkent hij wat hapert: de oecumene, de kerk die zich ‘onopgeefbaar verbonden verklaart met het volk Israël’. In heldere taal weet Offringa zowel theologen als ‘gewone’ kerkmensen en religieus geïnteresseerden aan te spreken. Hij laat zich kennen als een liberaal theoloog met een franke en vrije manier van geloven.

Jan Offeringa is emeritus predikant PKN

Luther en de Bijbel, Solo Verbo

Luther wees het gezag af van de paus en de concilies. Alleen de Bijbel had voor hem autoriteit. Maar dan niet ‘van kaft tot kaft’, want het ging hem om het levende Woord dat door de tekst heen spreekt. Daarom liever Solo verbo (door het woord alleen) dan Sola Scriptura.

Het was een openbaring voor Luther toen hij de Bijbel niet in het hem bekende Kerklatijn maar in zijn grondtalen (Grieks en Hebreeuws) ging lezen. Toen deed hij ook zijn grote ‘reformatorische ontdekkingen. Nauwkeurig lezen en wat je leest betrekken op je eigen ervaringen: dat werd Luthers devies. Iedereen moest zelf de Schrift kunnen lezen. Daarom begon hij al snel aan zijn grootste project: het vertalen van het Oude en Nieuwe Testament in een algemeen begrijpelijk Duits. Dit vormde de basis voor het later ‘Hoogduits’.

Wat ontdekken wij wanneer we in Luthers spoor gaan luisteren naar de stem die uit de Bijbel spreekt? Waarom spreekt de Schrift juist tot ons leven in tijden van aanvechting en moeite (zoals ook bij Luther)? Welke rol speelde Luthers kloosterlijke ervaring met Lectio Divina?

Bijeenkomst 1: Je laten lezen door de Bijbel als ‘Levend Woord’ Geen paus, geen concilie, geen traditie, geen confessie, maar: solo verbo. Voor Luther vormde  ‘grammatica’ (nauwkeurig lezen) in combinatie menselijke ervaring de basis voor het verstaan van de Schrift. Waarin verschilt hij van de middeleeuwse traditie van Bijbel-interpreteren en wat kunnen we er nu mee?

Bijeenkomst 2: Aandachtig lezen: Luthers ontdekkingen. Toen Luther begreep dat met ‘gerechtigheid’ en ‘bekering/omkering’ iets heel anders bedoeld wordt dan wat hij altijd dacht, leek het, zo schrijft hij, alsof hij “door openstaande deuren waarlijk het paradijs binnenging”. Hoe kan aandachtig lezen ook ons begrip van de boodschap veranderen?

Bijeenkomst 3: Moeilijke teksten. Hoe kun je omgaan met lastige teksten in de Bijbel, zoals vreselijke passage over geweld of over de ‘ondergeschikte’ rol van de vrouw? Hoe ging Luther daarmee om? Waarom noemde hij de Jacobusbrief een “strooien brief” en hoe interpreteerde hij passages over Gods toorn en straf?

Bijeenkomst 4. De Bijbel in het persoonlijke leven. Luther is eigenlijk altijd een kloosterling gebleven voor wie het biddend lezen van de Bijbel dagelijkse praktijk was. Wat is die Lectio Divina en hoe kan deze kloosterlijke praktijk ons helpen om vanuit de Bijbel een persoonlijke spiritualiteit te ontwikkelen? Wat betekent de Bijbel voor ons als we worden aangevochten door twijfel of te lijden hebben onder ziekte en verlies?

Docenten/gespreksleiders: ds. Susanne Freytag ds. Willy Metzger ds. André van der Stoel mevr. Carry Nijland ba ds. Roel Braakhuis ds. Jos de Heer dr. Theo van Willigenburg (tevens cursus-coördinator)

De cursus omvat vier avondbijeenkomsten van ca. 1,5 uur.  

We reizen hem na op zijn avontuurlijke reizen, van Amerika tot Rusland, Soedan en Marokko, en kijken welke invloed ze op hem hadden. We volgen hem ook als alpinist: tientallen zomers maakte hij lange trektochten door de Alpen en deed hij de hoogste beklimmingen. Dat verhaal is nog nooit eerder verteld, en ook niet welke betekenis zijn alpinisme had voor zijn kijk op het leven. Het uitzicht vanaf een Alpentop overstijgt alle andere natuurervaringen, herinnerde Kuyper zich in 1909. Zelf had hij vaak de ‘verrukking mogen genieten om op een van die met eeuwig ijs bedekte Alpentoppen de majesteit van Gods schepping te aanschouwen’. Zelfs van de bergen van Jotunheimen in Noorwegen, waar hij in 1883 bijna de dood had gevonden, herinnerde hij zich bovenal de ‘huiveringwekkende schoonheid’ – in die woorden.    Dr. Johan Snel (1961) raakte als historicus verzeild in de journalistiek, waarover hij doceert en schrijft. Als hoofddocent & hoofdonderzoeker is hij verbonden aan de Christelijke Hogeschool Ede. Behalve de boeken

• 'De zeven levens van Abraham Kuyper. Portret van een ongrijpbaar staatsman' (2020; vijfde, geheel herziene en uitgebreide druk 2024)
• ‘Abraham Kuyper, een leven in de journalistiek. Een alternatieve biografie’ (2023),

schreef hij ook o.a. 

• 'Recht van spreken: het geloof in de vrijheid van meningsuiting' (2011),
• 'Tien journalistieke idealen' (2016) en de bundel 'Betrokken Journalistiek' (2024).

Filmvertoning:‘Barbie’ (2023, Greta Gerwig), met voorafgaand filmbespreking door Tabitha van Krimpen, Jonge Theoloog des Vaderlands 2021-22 en haar man Rik, hobbytheoloog en filosoof. Barbie. Er is al veel over gezegd en geschreven. Veel mensen vinden de film geweldig, anderen bekritiseren de marketing en commercie om de film heen. Toch is de knalroze poppenfilm een verre van oppervlakkige film, waar ook vanuit theologisch perspectief genoeg over te zeggen valt.

Hollywood weet met de film ‘Barbie’ op een speelse en kleurrijke manier elementen van het christelijke verhaal in een aansprekende en eigentijdse vorm te verbeelden. In de film zit verrassend veel christelijke symboliek en verwijzingen en is een emotionele, zoektocht naar wat het betekent om mens te zijn. De verhaallijnen in ‘Barbie’ raken aan grotere (zingevings)vragen en uitdagingen van deze tijd. De kerk en de theologie kunnen dan ook wel een dosis ‘Barbie’ gebruiken.

Daarnaast speelt de film ook met de verhouding tussen mannen en vrouwen. ‘Wat nu als niet Adam maar Eva de eerst geschapen mens was?,’ vraagt de film de kijker. Het is nog maar de vraag of de mannen er in de film goed vanaf komen. Ken lijkt slechts een accessoire te zijn van Barbie, maar is dat wel terecht? Tijdens de avond zal Tabitha inzoomen op de rol van Barbie en de theologische aspecten van de film, terwijl Rik de rol van de mannen zal bespreken.

Dat de Barbiefilm voor gespreksstof, een lach en misschien wel een traan zorgt, staat in ieder geval buiten kijf. Kom naar deze avond en zie verwijzingen en betekenissen in de film die je anders niet opgevallen waren!

Van harte welkom bij deze eigentijdse film die geschikt is voor jong en oud en voor zowel mannen als vrouwen!

Artikel in het Nederlands Dagblad ‘Waarom kerk en theologie wel een dosis Barbie kunnen gebruiken’: http://tabithavankrimpen.nl/wp-content/uploads/2023/08/Opinieartikel-Barbie-Tabitha-van-Krimpen-19-8-23.pdf

Over Tabitha

Tabitha van Krimpen (1998, Woudenberg) is theoloog en bedrijfskundige. Het liefst begeeft ze zich op het snijvlak van theologie, bedrijfskunde en maatschappij. Ze doet promotieonderzoek aan de Vrije Universiteit en Protestants Theologische Universiteit naar ‘moreel leiderschap’ Ze houdt, net als haar man Rik, van films, boeken en fietsen. Tabitha is ze één van de initiatiefnemers van de Theologische Filmclub in Utrecht.

Joodse denkers als Martin Buber, Emmanuel Levinas en Hannah Arendt hebben hun opvattingen niet gepresenteerd als typisch joods. Dat is anders bij de eveneens bekend geworden joodse denker Abraham Joshua Heschel.

Abraham Joshua Heschel noemt zijn gedachten een filosofie van het jodendom. Met zijn denken wil hij in de joodse traditie staan.

Hoe kan dat?nbsp;Filosofie is toch geen godsdienst! En hoe kan joods denken vruchtbaar zijn voor niet joden?

Uitgaande van deze vragen bespreekt Peter Blokhuis het denken van Heschel. In de discussie gaat het om de vraag wat denken joods maakt. In het velende daarvan komt de vraag aan de orde wat christelijk denken zou kunnen zijn en hoe zich dat verhoudt tot joods denken.

Abe de Verhalenverteller komt ons vertellen over de witte wieven, over hun oudste en belangrijkste verhalen en hun betekenis. Zijn witte wieven nu spoken, heksen of toch slechts nevelflarden?

Het tweede deel van de vertelling zal gaan over de hunebedden. Abe vertelt over hun officiële, maar ook hun alternatieve geschiedenis. Dit doet hij aan de hand van de oudste verhalen en sagen die er over de hunebedden werden verteld. We zullen het hebben over de connectie met reuzen en witte wieven, maar ook over het hunebed als een inwijdingsplaats! De lezing wordt afgewisseld met vele historische afbeeldingen.

Abe is verhalenverteller en schrijver van vijf boeken over symboliek en verhalen. www.abedeverteller.nl

Ik mag jullie een workshop klankinspiratie gaan geven, voor iedereen die graag wat meer wil ontdekken over klankschalen en klankinstrumenten. Tijdens de workshop laat ik zien hoe je een mooi geluid uit een klankschaal kan halen, maar kun je ook ervaren wat een klank met je doet. Wat ervaar je bij diepe lage tonen en wat bij hoge tonen?

Geluid geeft vaak een bepaalde uitwerking op ons lichaam.

Het bezorgt je kippenvel of juist een prettig gevoel. Daarnaast kunnen bepaalde klanken en geluiden gevoelens, beelden en herinneringen oproepen. Hierdoor kunnen gevoelens loskomen, dit mag.

Er volgt een korte pauze en daarna geef ik een klein ontspannend klankconcert van ongeveer 25-30 minuten.

Doelgroep Zij die hun levensverhaal willen opschrijven, maar niet goed weten hoe of vastgelopen zijn.

Doelstelling:

• stappen zetten in het eigen schrijfproces en plezier houden in het schrijven
• leren van andere (aspirant) schrijvers

Globale opzet van de bijeenkomsten:

• jouw schrijfproces/waar loop je tegenaan? (top/tip)
• theorie/informatie
• korte oefening
• nabespreking/huiswerk

Opmerkingen: 

• De bijeenkomsten zijn een mix van schrijfcafé (ontmoeting) en schrijfcursus (hoe en wat)
• De opzet ligt niet vast, werkvorm en inhoud worden afgestemd op de deelnemers
• Schrijvers die al aan de slag zijn en aspirant schrijvers zijn beiden welkom

Samen met voormalig Denker des Vaderlands René Gude, ontwikkelde Peter Henk Steenhuis een methode om concreet, in praktijk met zingeving aan de slag te gaan: het Agoramodel. Deze avond gaat Steenhuis met u aan het werk om ambachtelijk zin te geven aan uw leven van morgen.

Peter Henk Steenhuis Als redacteur filosofie van Trouw werkt Steenhuis met deze methode bij het beantwoorden van vragen bij zijn rubriek De Zinzoeker. Maar ook werkt hij ermee als practor Betekenisvol Vakmanschap bij Firda, een enorme mbo-instelling in Friesland. Peter Henk Steenhuis is daarnaast auteur van meerdere boeken over zingeving, bijvoorbeeld:

• 'Zin in het alledaagse'.
• 'Ondergedoken als Anne Frank' (internationale bestseller, samen met documentairemaker Marcel Prins) .
• 'Hongerklop' (samen met zijn dochter Hille Steenhuis).

Zijn werk is vertaald in het Duits, Engels, Spaans, en Tjechisch.

Via Present gaan we als groep in Ede hulp bieden. We helpen mensen die leven in eenzaamheid, armoede of kampen met een slechte gezondheid.

Eén dag, wereld van verschil

Vaak maak je al in één werkdag een wereld van verschil voor iemand. In die ene dag komt er echt iets van de grond. Je helpt om het huis leefbaar te maken, bezoek kan weer zonder schaamte ontvangen worden. Kleine actie, groot verschil dus. 

Twee avonden rond het werk van theoloog Frans Breukelman (1916–1993)

Frans Breukelman wijdde zijn leven aan het verstaan van het evangelie naar Mattheüs. Zijn scherpe inzichten blijken verrassend actueel. Tijdens twee bezinnende avonden gaan we in op twee thema’s die nu volop in de samenleving spelen:

• Het motief van het uitwijken voor tirannie (van de wijzen, van Jozef en vooral van Jezus zelf)— gelezen in het licht van hedendaagse asielmigratie.

• De rijkdom van diversiteit in het bijbelse getuigenis — hoe spreken evangelisten en apostelen elk met hun eigen stem?

Berlijnse studentenpredikant Ton Veerkamp, overleden in 2022, was een beoefenaar van een ‘politieke lezing van de Bijbel’. Hij vond dat volgens Paulus de wet van Mozes (de Tora) door Jezus buiten werking was gesteld en in zijn tijd niet meer toepasbaar was. Mattheüs dacht daar anders over: hij zag juist dat Jezus de Tora had vernieuwd en dat die nu vanuit Israël ook voor andere volken bedoeld was.

Wat valt er vanuit de uitleg van Breukelman over dit veronderstelde onderscheid te zeggen?

Leiding: Em. prof. dr. Rinse Reeling Brouwer.

En........Neem een bijbel mee.

Profetisch schilderen is een vorm van schilderen die ontstaat onder inspiratie van liederen en bijbelteksten. Het wordt binnen het christelijk geloof ook wel intuïtief of spiritueel schilderen genoemd.

Indeling van de workshop

• Luisteren naar verschillende liederen.
• Lezen van een stukje uit de Bijbel.
• Gedachten opschrijven in een kunstkaart (die je ontvangt).
• Schilderen.

Ooit stond het vrouwelijke hoog in aanzien. Dit blijkt uit duizenden vondsten van venusbeeldjes en beelden van ‘de godin’. Dit zijn symbolen van vruchtbaarheid, leven en verbinding. Door een aantal factoren veranderde dat beeld. 

Allereerst de overgang van een jagers-verzamelaarscultuur naar sedentaire landbouw. De rol van mannen werd dominanter door verdediging van bezit tegen agressieve aanvallers.

Ook de verschuiving van de verering van een moedergodin via haar kinderen – godinnen én goden – naar een geloof in een strikt mannelijke god bracht veel maatschappelijke en culturele veranderingen met zich mee.

Helaas ging deze transformatie vaak gepaard met het systematisch ondermijnen van de positie van de vrouw. Ondanks deze dieptepunten zijn er in de geschiedenis van de vrouw-manrelatie ook lichtpunten te vinden. De godin blijft steeds terugkeren in diverse vormen, als een symbool van hoop, kracht en gelijkwaardigheid. 

Via strijdbare vrouwenbewegingen en denkers als Rudolf Steiner en Carl Gustav Jung evolueert onze cultuur langzaam maar zeker naar een nieuwe balans, waarin het vrouwelijke en mannelijke elkaar aanvullen en versterken. Daar doet Jacob Slavenburg in dit boek verslag van. 

Cultuurhistoricus Jacob Slavenburg is bekend door een groot aantal boeken over de geschiedenis van filosofie, religie en menselijke relaties door de eeuwen heen. De verloren godin is zijn vijftigste boek.

Een fruitnetje, moet dat bij plastic of bij restafval? Een dilemma waar je je druk om kan maken, maar waarvan je ook weet dat je hier de wereld niet mee gaat redden. Maar we willen zo graag een goed burger en goed christen christen zijn. Daarom scheiden we netjes het afval en pakken af en toe de fiets. Een goed gevoel is heel wat waard.

In deze workshop geeft Matty van Leijenhorst van de christelijke natuurorganisatie A Rocha een inleiding over 'zorgen voor de aarde en alles wat er woont' vanuit de Bijbel. En we gaan aan de slag met de vraag waar jij het verschil kunt maken. 

Hoeveel groene stappen je al hebt gezet, maakt niet uit. Ze gaat graag met je in gesprek over vragen als:

• waarom moeten we als christenen iets met duurzaamheid?nbsp;
• Kunnen wij de aarde redden?
• Wat voor spullen en gewoonten horen eigenlijk bij een duurzame leefstijl?

Profetisch schilderen is een vorm van schilderen die ontstaat onder inspiratie van liederen en bijbelteksten. Het wordt binnen het christelijk geloof ook wel intuïtief of spiritueel schilderen genoemd.

Indeling van de workshop

• Luisteren naar verschillende liederen.
• Lezen van een stukje uit de Bijbel.
• Gedachten opschrijven in een kunstkaart (die je ontvangt).
• Schilderen.  

Weerbaar tegenover je omgeving die je meezuigt in trends en modes. Weerbaar tegenover de reclame die van ons ontevreden mensen wil maken en wil laten geloven dat we pas gelukkig zijn als we een bepaald product kopen. Weerbaar ook tegenover je eigen gemakzucht die het leven niet dient, maar afbreekt.

Weerbaarheid vraagt om bewust leven. Het vraagt ook om overleg en gezamenlijk optreden. In de gemeente van Jezus Christus zijn we gewaarschuwd om het niet te zoeken ‘bij brood alleen’, maar hoe moeten we dat vertalen in concrete beslissingen?

Een extra lastige vraag is of wij als christenen mee kunnen doen aan vormen van burgerlijke ongehoorzaamheid en hoe ver we daarin gaan. Ook in de kerk roepen acties van Extinction Rebellion zowel instemming als afwijzing op. Zijn zulke acties geoorloofd en halen ze wat uit?

Dr. Sam Janse houdt hierover op 8 oktober 2025 een lezing en onderzoekt hoe wij ons kunnen wapenen tegen de verleidingen die op ons af komen. 

Het leven als gevierde superstar in de salons heeft hij achter zich gelaten. In een relatieve eenzaamheid zoekt hij naar een nieuwe muzikale expressie tot aan de grenzen van de tonaliteit. Bijzonder indrukwekkend is de eenvoud: zonder de kleuren van een orkest, wél met de piano, zijn lijfinstrument.

Met een klein koor en de piano raakt Liszt hart en ziel van de luisteraar met akkoorden en melodielijnen die verdriet, smart en vragen in hun essentie laten resoneren, meegaand op de weg van de lijdende Christus, aangrijpend en helend. In deze week voor Palmpasen absoluut op zijn plaats!

dr. Rainer Wahl is emeritus predikant PKN

Over witte kerken en zwarte perspectieven. 

In onze samenleving is er de laatste jaren veel aandacht voor racisme en het Nederlands koloniale en slavernijverleden, ook in de kerken.  Op deze avond richten we ons op de vraag hoe je het gesprek over racisme en slavernij kan voeren in de lokale praktijk.

• Hoe ga je om met ongemak?
• Hoe is ons geloof verweven met racisme en het slavernijverleden?
• Hoe komt het dat PKN-gemeentes veelal wit zijn?
• En wat zijn best practices waarvan je kunt leren?  

Deze avond zal meer inzicht geven in de betrokkenheid van de PKN en haar voorgangers bij het koloniale (slavernij)verleden,  de bijbels-theologische dimensies en de doorwerking daarvan in hedendaags racisme.

De avond wordt afgesloten met reflectie over strategieën voor de omgang met het slavernijverleden en racisme in de eigen praktijk.

Erica Meijers is verbonden aan de Protestantse Theologische Universiteit. Zij promoveerde op het debat over apartheid in de Nederlandse protestantse kerken en doet nu onderzoek naar moderne slavernij, diaconaat en racisme.

Uitvinder van een rekenmachine, ontdekker van de luchtdruk-meting, schrijver van beroemd geworden theologische pamfletten en vooral bekend vanwege zijn nagelaten aantekeningen voor een apologetisch boek, waarin de vraag naar de mens centraal staat. 

Pascal is een universeel geleerde met een grote diepgang. In de lezing zal Klaas Bom stilstaan bij de historische context van Pascals denken en zijn visie op de mens bespreken, waarbij twee thema’s uit Pascals werk, het lichaam en het hart, bijzondere aandacht krijgen.

Daarna zullen we samen een aantal tekstfragmenten van Pascal lezen aan de hand waarvan we de betekenis van zijn denken voor ons en onze tijdgenoten zullen bespreken.  

Dr. Klaas Bom is Universitair hoofddocent Dogmatiek en Interculturele Theologie & Opleidingsdirecteur Masterprogramma’s.

Opruimen is van alle tijden. Vroeger was de Grote Voorjaarsschoonmaak het moment om het hele huis weer fris, schoon en opgeruimd te hebben, liefst voor de paasdagen. Een mooi gebruik dat helaas steeds minder wordt gebezigd.

En met de steeds vollere agenda’s en het hebben van veel meer spullen dan eigenlijk nodig, is het opgeruimd houden van het huis steeds lastiger geworden.

Meestal kom je er tijdens een verhuizing pas achter hoe groot die hoeveelheid aan spullen is, maar ja dan ben je druk met verhuizen. Uitzoeken en opruimen komt later wel. Maar als dat later opruimen pas komt na het overlijden van de ouders, wat dan?

Daarom de vraag; wat laat je achter?

1. Wat wil je bewaren en doorgeven aan je kinderen of, als die er niet zijn, wat vind jij belangrijk om door te geven aan je erfgenamen?
2. Waarom is opruimen toch zo lastig, kunnen we vaak moeilijk afscheid nemen van spullen?
3. Hoe kun je jouw spullenberg verminderen, welke vragen zou je jezelf kunnen stellen als je gaat uitzoeken en opruimen?
4. Wil je opruimen omdat je kleiner gaat wonen of omdat je zelf je spullen uitgezocht wilt hebben zodat je een ander niet opzadelt met het uitzoeken en keuzes maken?
5. Wat laat je achter voor je kinderen?
6. Zijn er spullen die je liever zelf uitzoekt dan het aan je nabestaande over te laten?

Allemaal vragen om eens rustig over na te denken.

Aan de hand van voorbeelden uit de praktijk krijg je tips om dit proces makkelijker te maken. En natuurlijk is er ook ruim tijd om de vragen te beantwoorden.

Hoogleraar Kristin Kobes Du Mez (Calvin University Grand Rapids) schreef er het fascinerende ‘Jesus and John Wayne’ over: ‘hoe witte evangelicalen een geloof corrumpeerden en een natie verscheurden’. Het kwam uit in 2020 en de auteur kon niet vermoeden dat het sindsdien allemaal nog erger zou worden.

Andrey Gurkov (in Moskou geboren journalist, die al jaren in Duitsland woont) beschrijft, met kennis van zaken, hoe de Russisch-Orthodoxe kerk vooral fel nationalistisch-imperiaal Russisch is – en minder orthodox (‘Für Russland ist Europa der Feind’, april 2025).

En dan was er in april de presentatie van ‘God in Nederland 1966-2025’, een onderzoek waaruit blijkt dat nieuwe generaties jongeren voor het eerst intoleranter zijn dan hun voorganger.

Tenslotte vergaderde de PKN-synode in april 2025 over ‘het spreken der kerk’; daar deed ze zuinig over. Tijd voor -opnieuw- een kritische inventarisatie, mede in het licht van bijvoorbeeld Ezra en Nehemia.

ds. Gerben H.Westra is emeritus predikant PKN.

Op Aswoensdag staan we stil bij de zondagen van de Veertigdagentijd, meer precies bij het ensemble van lezingen en liederen (de Psalmen met name), aan de hand van het ‘klassieke’ leesrooster, zoals het ons is overgeleverd in het Missale Romanum (1570).

In het nieuwere Lutherse leesrooster (Dienstboek 1992): een illustere reeks lezingen met een even prachtige als ingenieuze opbouw, met als teneur een spel van vraag en antwoord – waar zeg je ja tegen en wat verwerp je?

De psalmen geven de zondagen niet alleen hun naam, maar kleuren ze ook nadrukkelijk in. Willem Barnards ‘Uit Ademnood – Gebeden voor de dienst van Schrift en Tafel’ biedt daarnaast vertalingen van de betreffende zondagsgebeden, die op hun beurt de zondagen kleuren en ‘samenvatten’.

ds. Gerben H. Westra is emeritus predikant PKN

In haar boek ‘Hoe houd je je hart zacht’ probeert Natascha van Wezel woorden te geven aan wat zij als waardevol ervaart aan haar joodse wortels, maar tegelijkertijd ook aan haar afschuw van het geweld dat Israël ten aan zien van Gaza gebruikt. Ze pleit voor het radicale midden.

Op de eerste zondag in Oktober viert de Protestantse Kerk in Nederland jaarlijks ‘Israëlzondag’. Op deze manier geeft de PKN uitdrukking aan haar roeping tot onopgeefbare verbondenheid met Israël.

Voor veel mensen is dat een lastige verbondenheid geworden. Moeten we ons juist niet uitspeken tegen het geweld dat Israël tentoonspreid?

Deze avond kan gecombineerd worden met een bezoek aan het Holocaustmuseum in Amsterdam op zaterdag 4 oktober.

De meeste westerse muziek kent het verschijnsel van ‘grondtoon’, d.w.z. dat een melodie van een compositie door die toon als het ware wordt gedragen. Men spreekt van een sonate in C-majeur of een symfonie in D-majeur enz. Nu blijkt de keuze voor een grondtoon medebepalend te zijn voor de zeggingskracht van de muziek. Zo heeft C-majeur echt een standvastig karakter en D-majeur laat een stralend kwaliteit ervaren.

Er zijn in totaal twaalf verschillende majeur toonsoorten. Er zijn ook twaalf maanden. Is het mogelijk om de twaalf toonsoorten in verband te brengen met het jaarverloop?

Jelle van der Schuit pleit daarvoor en zal dat op deze avond illustreren aan de hand van voorbeelden uit de muziekliteratuur. Tevens zal hij erop wijzen dat de twaalf dierenriembeelden een passende illustratie vormen voor die verschillende kwaliteiten.

Wie ben je, wat ben je en waarvoor ben je op deze wereld? Op deze vragen heeft de profeet Zarathustra antwoord willen geven met behulp van hele oude verhalen die lang, lang geleden al de ronde deden over goden en mensen. Kader Abdolah heeft er een boek over geschreven. 

En omdat de verhalen die Zarathustra vertelt grote overeenkomsten vertonen met verhalen die wij uit de Bijbel kennen, en onze Bijbelverhalen van latere oorsprong zijn, roept dit boek een intrigerende vraag op: Wat betekenen deze overeenkomsten voor onze Bijbelopvatting, ons beeld van God en de inhoud van onze Christelijke traditie?

Voor wie het boek van tevoren gelezen heeft, is deze avond een boekbespreking. Maar voor wie het boek niet gelezen heeft is deze avond te volgen als een leer- en gespreksavond. 

Dansend op weg naar Pasen

De veertig dagen tijd nodigt uit tot reflectie en bezinning, met name op de thema’s ‘leven, dood en opstanding’.

Vaak zoeken we daarvoor een rustige, stille plek op, zowel letterlijk in onze fysieke omgeving als figuurlijk in onze geest.

Meditation des Tanzes- Sacred Dance kan daarvoor een andere vorm zijn, een andere mogelijkheid om in contact te komen met wat in ons innerlijk leeft.

In deze dansvorm dansen we meestal verbonden in de cirkel. De dansen zijn verschillend van aard.

• De ene dans is meer naar binnen, de andere is meer naar buiten gericht.De ene keer roept dat verstilling op, de andere dans is wat uitbundiger. Zo ook de muziekstijlen: klassieke, religieuze en folkloristische muziek wisselen elkaar af.

De dansen zijn eenvoudig en worden ‘stap voor stap’ aangeleerd. Het meditatieve element staat centraal, individuele prestatie is niet belangrijk. We richten ons op bewuste aandacht en beleving.

Over de docente: Oda Damen is opgeleid Meditation des Tanzes/ Sacred Dance docente aan het ‘Ausbildungsinstitut Meditation des Tanzes/ Sacred Dance’. www.sacreddance.de. Zij heeft een jarenlange ervaring in het lesgeven aan een wekelijkse groep in o.a Veenendaal. Samen met danscollega’s geeft zij dans(mid)dagen met verschillende thema’s. Zij heeft geen website.

In drie bijeenkomsten wil Wim Drost (auteur, ex-uitgever en ex-docent) u op gang helpen of gaande houden, als u al begonnen bent, met leuke ideeën en handige tips.

Een levensverhaal kan als eindproduct letterlijk een verhaal opleveren, het kan ook in de vorm van interviews, een fotoboek, collages van krantenberichten, gedichten, enz.

Tijdens de bijeenkomsten is er ook voldoende ruimte voor ontmoeting met de andere deelnemers.

Doelgroep: Zij die hun levensverhaal willen opschrijven, maar niet goed weten hoe of vastgelopen zijn.

Doelstelling: stappen zetten in het eigen schrijfproces en plezier houden in het schrijven en leren van andere (aspirant) schrijvers.

Globale opzet van de bijeenkomsten:

• jouw schrijfproces/waar loop je tegenaan? (top/tip)
• theorie/informatie
• korte oefening
• nabespreking/huiswerk

Opmerkingen: 

• De bijeenkomsten zijn een mix van schrijfcafé (ontmoeting) en schrijfcursus (hoe en wat)
• De opzet ligt niet vast, werkvorm en inhoud worden afgestemd op de deelnemers
• Schrijvers die al aan de slag zijn en aspirant schrijvers zijn beide welkom

Er zijn veel zingevingsvragen waarop iedereen op zijn/haar tijd worstelt. ‘Wat is de zin van mijn leven’ is er zo één. Vaak komt deze vraag op wanneer we op een of andere manier oog in oog komen te staan met de dood. En de vraag ‘waar doe ik het allemaal voor’, kan ons op allerlei momenten overvallen.

Wij nodigen iedereen die een zinvol gesprek wil voeren uit in ons ‘Zingevingscafé’ in De Open Hof.

Onder het genot van een glaasje (waarvan de kosten voor eigen rekening zijn) brengen wij jullie met elkaar in gesprek over zin geven en zin vinden, over leven en dood, met het doel te ontdekken wat jouw leven de moeite waard maakt. 

Kerstster kondig de komst aan van een lichtend nieuw begin Hoop Kom je ikonen schilderen vlak voor Kerstmis? Je maakt het ikoon in reliëf op schildersdoek volgens de Schoonhoven techniek. De lichtwerking die ontstaat maakt het heel bijzonder. In 5 zaterdagochtenden creëer je een kunstwerk, naar een bestaand of eigen ontwerp. Werkwijze Jan Schoonhoven techniek Dag 1  maken van het ontwerp Dag 2  lijmen van het karton op het schildersdoek Dag 3  beplakken van het doek met kranten en behangplaksel voor de stevigheid Dag 4  wit schilderen van het ontwerp Dag 5  de gouden accenten aanbrengen en zegenen van de Ikoon door de pastor in de kerk Tussendoor maken we een gedichtje of doen een meditatie om je met je kunstwerk te verbinden. Voor alle materialen wordt gezorgd.

Elke woensdag om 19.00 uur zijn er vespers in de kerk.

De vespers zijn in benedictijnse stijl en de psalmen worden gebeden in de vertaling van Ida Gerhardt en Marie van der Zeyde. Na de stilte wordt het Magnificat gezongen.

Wees welkom om te bidden, te zingen en te luisteren.

Ingang via de zijdeur van de kerk, open v.a. 18.30 uur, inoefenen vanaf 18.45 uur.

We laten nu de grootsheid en de indrukwekkende compositie van het Johannes evangelie even voor wat het is, om in te zoomen op de fijnmazige lijnen die het verhaal draagt. Ik nodig u uit om samen met mij enkele passages nader te bekijken waarin Johannes op meesterlijke wijze verschillende vormen van ‘zien’ aanreikt — om zichtbaar te maken wat gezien wordt én wat verborgen blijft.

In het bijzonder zullen we ons richten op het opstandingsverhaal (Johannes 20:1–10), waar het ‘zien’ een dynamisch spel wordt: verschillende ogen, op verschillende plekken, in verschillende fasen van inzicht. Een spel van waarnemen, missen, her-kijken en gaandeweg verstaan.

Ik nodig u van harte uit om mee te lezen — en mee te kijken. Laten we samen zien wat er te zien valt.

dr. Rainer Wahl is emeritus predikant PKN

Als wereldbevolking leven wij in een verwarrende tijd. Ook het verbondsvolk van God en de christelijke kerk hebben in de loop der eeuwen grote moeite gehad om koers te houden.

De bijbel liet en laat ons talrijke richtingaanwijzers zien zoals 'de Tien geboden', 'oproepen van de profeten' en 'De Bergrede van Jezus'.

Waarom volg(d)en wij deze richtingwijzers niet genoeg?

De Bergrede van Jezus, die al werd gebruikt in het dooponderricht van de vroege christelijke kerk, bemoedigt ons en verlicht ons pad, zoals ook blijkt uit actuele voorbeelden.

Wij lezen teksten uit Mat. 5-7 en bespreken wat de tekst ons zegt, en wat wij er mee doen.

Romy, een vrouw van middelbare leeftijd, wordt op een ochtend wakker met een bevreemd gevoel. Ze is moe en voelt zich leeg. Onzekerheid bekruipt haar, want dit zijn gevoelens die ze helemaal niet kent. Na een paar dagen besluit ze voor een korte retraite naar een klooster te gaan, in de hoop daar rust te vinden en haar leven weer snel op orde te hebben. Maar in het klooster maakt zij kennis met een geheel ander ritme, met stilte, met eenvoud en met werk van auteurs die schrijven over thema’s die haar nu bijzonder treffen. Een afdaling naar onverwerkt verleden en vragen hoe nu verder, volgt.

‘Wie stenen losbreekt’ is een afwisselende voorstelling met scènes in het klooster, flashbacks uit het leven van Romy én geacteerde verhalen van o.a. Kahlil Gibran (De profeet), Primo Levi (Is dit een mens?) en Antoine de Saint-Exupéry (De kleine prins). Als de dag aanbreekt dat Romy het klooster weer zal verlaten, bevindt ze zich op een keerpunt in haar leven.

In deze voorstelling wordt tevens geput uit werken van Anselm Grün, het bijbelboek Prediker en De Grote Zaal van Jacoba van Velde.

Over Kirsten Benschop  Kirsten Benschop brengt inspiratietheater op het snijvlak van psychologie, filosofie en spiritualiteit. Voorstellingen over het leven zelf. Grote onderwerpen weet ze klein te maken en brengt ze voelbaar dichtbij. Met weinig middelen en met intens spel weet Kirsten een sfeer op te roepen die mensen raakt, inspireert en in beweging brengt. Naast voorstellingen geeft Kirsten ook workshops. Uitgebreide info zie de website: www.kirstenbenschop.nl

Idee, tekst en spel: Kirsten Benschop Productie: K'onTour Theater

Speelduur: 80 minuten met muziek

Er wordt verteld over de betekenis van ikonen in de koptische traditie. En er worden beelden vertoond van de Opstandingskerk in Anafora in Egypte.

Anafora is een klooster- retraite- en opleidingscentrum in het woestijngebied tussen Caïro en Alexandrië. Het centrum vierde vorig jaar het 25- jarig jubileum. Aan het schilderwerk in de Opstandingskerk is 11 jaar gewerkt; het werd in 2022 voltooid.  De Opstandingskerk wordt ook wel ‘de Beeldkerk ‘genoemd. De binnenmuren van de kerk zijn volledig met nieuwtestamentische beelden beschilderd: het zijn speciaal voor deze kerk ontworpen ikonen.

Ikonen drukken heilige teksten visueel uit: ze trachten het onbeschrijfelijke uit te beelden. Ikonen bewegen zich op de grens van de zichtbare en de onzichtbare wereld.

Twee ikoonschilders, die als vrijwilligers, samen met professionals aan het vervaardigen van de beelden in Anafora gewerkt hebben, vertellen hierover.

In 'Het geschenk' beschrijft Edith Eger twaalf lessen die ze geleerd heeft:

• Als 16-jarig meisje kwam zij in Auschwitz terecht.
• Op hoge leeftijd schrijft ze over de mentale gevangenis waarin zij zich opsloot.
• Én over vrijheid en genezing. 

Sinds 1971 klinkt er elke zaterdagmiddag muziek in de Domkerk. Deze concerten hebben een lange kerkmuzikale traditie. In 1023 was de aan Sint Maarten gewijde romaanse Domkerk voltooid. Onder de gewelven klonken toen elke drie uur gregoriaanse gezangen.

Bijna 950 jaar later werd in 1970 het Citypastoraat ingesteld. De Domkerk werd een centrum van liturgie en kerkmuziek. Kerkmusicus Maarten Kooij nam de uitdaging aan om een cantoraat op te bouwen. In 1971 ging de Domcantorij van start, een groep vocalisten en instrumentalisten die de muziek verzorgt tijdens kerkdiensten en concerten. De concerten in de Domkerk zijn al heel lang  een begrip en vaak goed bezocht. Ze beginnen op zaterdag altijd om 15.30. Vanaf 15.15 uur aanwezig is wenselijk want om 15.30 gaat de deur op slot. 

Dit is een nieuwe activiteit in het Bespreek Het Samen aanbod.  Samen reizen met de trein behoort tot de mogelijkheden: Om 13.30 verzamelen we op het perron van station Ede-Wageningen, waarna we de trein nemen naar Utrecht Centraal. Daarvandaan is de keus lopen (20 minuten) of de bus nemen. Mochten er mensen met de auto komen (carpoolen is dan handig), in de stad zijn verschillende parkeergarages. Na afloop is het mogelijk en gezellig met elkaar in Utrecht nog een drankje te doen!  

Tijdens de avond deelt Tabitha graag haar visie en ideeën over de kerk van de toekomst. Hoe blijf je als kerk in verbinding met jonge generaties en de tijd en cultuur waarin we leven? Wat is er nodig om als gemeente een positieve bijdrage te leveren aan Ede en de wijk? Tabitha is ervan overtuigd dat kerken goud in handen hebben voor jonge generaties. Om die schat uit te kunnen delen, is het wel van belang om de kerk anders te organiseren, op een open, toegankelijke en flexibele manier waarin iedereen zich welkom, betrokken en uitgenodigd voelt.

Tabitha zal een lezing geven naar aanleiding van haar boek ‘Bottom-up Kerk: zijn waar de twintigers zijn’ en een concrete toepassing maken naar hoe dit er in Ede uit kan zien. Daarna is er ruimte voor vragen en gaat ze graag met de aanwezigen in gesprek. Het belooft een interessante avond te worden waarbij een eigentijdse visie en kijk op kerk en maatschappij naar voren wordt gebracht. Van harte welkom op 6 november!

Over Tabitha: Tabitha van Krimpen (1998, Woudenberg) is afgestudeerd theoloog en bedrijfskundige. Telkens zoekt ze naar het gesprek met maatschappelijke en bedrijfskundige thema’s. Tabitha is creatief en enthousiast en deelt graag haar expertise en ideeën. In 2021-2022 was Tabitha Jonge Theoloog des Vaderlands en was ze een jaar lang ambassadeur voor theologie in Nederland. Sinds 2023 werkt ze als promovenda aan de VU en de PThU en doet ze onderzoek naar moreel leiderschap. Ze was trainee bestuurslid bij de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Elke twee maanden schrijft ze voor het Nederlands Dagblad een opiniërend essay. Daarnaast is ze één van de initiatiefnemers van de Theologische Filmclub in Utrecht. Volgens Tabitha ben je als theoloog ook trendwatcher die zich bezig houdt met wat er speelt in deze tijd.

‘We weten dat het gebeurd is, dus we kunnen niet zeggen dat het niet meer zal gebeuren’. Antisemitisme, uitsluiting van een bevolkingsgroep (welke dan ook), maar ook een ideologie als Nazisme, het begint met kleine stapjes. Heel geraffineerd, stapje voor stapje worden mensen als schuldige aangewezen en anderen verheerlijkt.

Een bezoek aan het Holocaustmuseum maakt je ervan bewust hoe dit gevaar ook in onze tijd op de loer ligt. Als wij niet weigeren het eerste stapje te zetten … wordt het van kwaad tot erger.

In het kader van de Israëlzondag op 5 oktober en de boekbespreking ‘Hoe houd je je hart zacht’ op 2 oktober gaan we op zaterdag 4 oktober naar Amsterdam voor een bezoek aan het Holocaustmuseum. We gaan allemaal op eigen gelegenheid naar Amsterdam en verzamelen om 10.00 uur bij het indrukwekkende Auschwitzmonument in het Wertheimpark in Amsterdam. Vandaar Wertheimpark, lopen we naar de Hollandsche Schouwburg waar we een presentatie (film) kijken over wat er in de Jodenwijk in Amsterdam is gebeurd. Daarna lopen we naar de overkant, naar het Nationaal Holocaustmuseum. Daar krijgen wij een kop koffie/thee en kunt u met een audio-tour het museum bekijken. Na een uur verzamelen we ons weer en wandelen we samen naar het Nationaal Holocaust namenmonument dat door alleen al door de omvang en de vermelding van 102.000 namen indruk zal maken.

Bij het monument sluiten we deze activiteit af. Iedereen kan dan op eigen gelegenheid weer naar huis, ergens lunchen of verder de stad in …

De wereld mogen ontdekken in het vertrouwen dat, mocht er iets gebeuren, je altijd op die veilige ander mag terugvallen.

Is dat ook een basis die geloof jou kan bieden? Je band met God bijvoorbeeld? Is dat iemand waarbij je altijd terecht kan en waarin je vertrouwen kan vinden dat het uiteindelijk allemaal goed komt?

Of zijn er ook andere mensen in jouw leven waardoor je die veiligheid en het vertrouwen kan ervaren?

Vragen waar ik soms ook niet direct een antwoord op heb, maar die me wel steeds in mijn werk als psycholoog boeien en bezighouden. Een avond waarin we na een korte inleiding samen met deze vragen aan de slag gaan.

Waarbij we gaan reizen in de tijd. Terugblikken naar vroeger, naar bijvoorbeeld

• wie ons kon troosten?
• Bij wie we terecht konden voor goede raad?
• En hoe die persoon ons misschien ook nu nog iets kan meegeven in de keuzes die we in het hier en nu moeten maken.

En natuurlijk bepaal je zelf of je deze avond vooral wilt luisteren en ervaren, diep van binnen je eigen zoektocht meemaakt of dat je dit ook met anderen wilt delen.

Op deze avond vertelt Martijn Boerkamp iets over de geschiedenis en een aantal basis begrippen van de oude Chinese Taoïstische "filosofie". Een even mysterieuze als poëtische filosofie, die zich moeilijk laat vangen, maar je vervolgens ook weer moeilijk los laat. We verkennen vragen als: hoe doe je "niet-doen", wat is de waarde van leegte en hoe komt goedheid tot stand?

Wat zijn de tekenen van deze tijd? Honger naar geld en aanzien lijkt als een virus om zich heen te grijpen. Antwoorden op maatschappelijke vraagstukken die decennialang voldeden, hebben aan zeggingskracht ingeboet.

In het tijdschrift Speling worden actuele thema’s, verdiepend en van een spirituele kant belicht:, je laten raken, strijden voor gerechtigheid en tot rust komen, macht en gezag, rijkdom in lichaam en geest. Elke drie maanden komt Speling uit, met diepgravende, onderzoekende, aftastende artikelen van boeiende auteurs.

Een paar weken na het uitkomen van Speling gaan we in een leesgroep samen in op een van die artikelen.

De thema’s van Speling die in de periode september 2025 – juni 2026 uitkomen zijn:

eind september – aanraken en liefhebben; leesgroep maandag 20 oktober 2025

eind december – ademen en rusten; leesgroep maandag 12 januari 2026

eind maart – kwetsbare macht; leesgroep maandag 20 april 2026

eind juni – armoedige rijkdom; vakantie-leesgroep maandag 13 juli 2026

Ina ter Avest.

Elke drie maanden vind je ze in Speling, een tijdschrift voor bezinning: 15 diepgravende, doorvorsende, aftastende artikelen van boeiende auteurs. Het tijdschrift Speling is geworteld in de karmelitaanse traditie en zoekt steeds opnieuw naar eigentijdse vormen van spiritualiteit. Er is ruim aandacht voor Bijbel, filosofie en mystiek, én voor ervaringsverhalen, beeldende kunst en film. Een abonnement op Speling heb je al voor € 39,90 per jaargang. Wil je meer weten? Zie de website www.speling.nl of neem contact op via Ina ter Avest, 

Een aanstekelijk verslag van ontmoetingen en ontdekkingen van de kracht van het mythische op allerlei plekken: in de politiek, de sport, de techniek, het theater, het laboratorium, de Zuidas en de Bijlmer. Enerzijds snakken we allemaal in onze cultuur naar bezieling. Maar we zijn ook cynisch en achterdochtig. Lukt het ons in die verwarrende situatie om de magie van het geloof opnieuw te benoemen en te beleven?

Een citaat uit de proloog van het boek: “De magie van het geloof is dat je ziel, je ogen, je verbeelding, je verstand, je tong, je handen, zo aangeraakt worden door God, dat er een ander elan in je komt, een ander bewustzijn. Je komt in een ander krachtenveld te staan. Het doet denken aan wat Godfried Bomans schreef: 'Vanuit de diepte van de zee waait een vreemde mystieke wind over onze harde koppen. En zie: wij brengen een Rembrandt voort, een Van Gogh, een Vermeer. Vervoerden in de nuchterheid, zieners van het grenzeloze in de beperking, mystici van het alledaagse leven...' De ogen van Rembrandt waren magisch en dat wat zijn ogen zagen was mede gevormd door zijn geloof. Ook door de Hollandse luchten, door zijn biografie, zijn talent, zijn verdriet, zijn gekte. Zeker. Maar meer dan dat. En iets van die magie kan ook over mensen van vandaag komen.

Midden in een moeilijke opvoedsituatie, in een conflict, in een slopende ziekte, kunnen je ogen iets gaan zien waardoor je bezieling vindt. Als dat aan je gebeurt, voel je dat er een kracht gaande is in jezelf, die niet van jezelf is. Dat is magisch.”

We willen deze avond naast een inleiding op (de auteur en) dit boek samen enkele saillante passages gaan lezen (het is geen voorwaarde het boek gelezen te hebben!) en zo in gesprek raken over wat we misschien de magie, de mythe en de match van het geloof kunnen noemen...

dr. Peter Verbaan (predikant Nieuwe Kerk Ede)  

Bent u voorbereid op uw laatste levensfase?   Waarom bereiden we ons wel goed voor op belangrijke gebeurtenissen zoals de geboorte of  een huwelijk, maar vaak niet of nauwelijks op onze laatste levensfase? Misschien omdat de dood dan wel heel dichtbij komt?

Praten daarover is niet voor iedereen even makkelijk. Toch weten we allemaal dat er ooit een einde aan ons leven komt. En juist dan zijn er nog allerlei keuzes te maken. Door die nu al goed te bespreken en te regelen, ontstaat er later rust. Rust bij uzelf, maar ook bij uw naasten en bij mensen die werken in de zorg.   Praat erover Ga in gesprek over uw eigen wensen, ideeën en keuzes met uw  naasten. Bijvoorbeeld met uw partner, kinderen, vrienden. Of met uw  vertrouwenspersoon in de zorg zoals uw huisarts, specialist of verpleegkundige. Zij kunnen uw vragen beantwoorden en u adviseren met hun kennis en ervaring.   Rust en duidelijkheid Door de regie te hebben over uw laatste levensfase, zorgt u voor rust en duidelijkheid. Dit geeft vaak een goed gevoel. In de eerste plaats doet u dat voor uzelf. Maar u helpt daarmee ook uw naasten én de mensen in de zorg. Zij weten dan wat uw wensen zijn. En hoe ze mogen handelen als het eenmaal zover is.   Lees meer informatie op de website: www.voorbereidinglaatstelevensfase.nl/vitale-gelderse-vallei  

Op deze woensdagse leerhuisavond ‘Literair bijbellezen’ buigen we ons over de vertelkunst in Johannes 11, het evangelie over de ‘opwekking van Lazarus’. Dat is de kerkelijke evangelielezing wereldwijd van de erop volgende zondag, de vijfde in de Veertigdagentijd, zondag Judica.

Dit verhaal over Lazarus gaan we literair lezen volgens de principes van Jan Fokkelman (Vertelkunst in de bijbel). We kijken naar de opbouw en de manier waarop de tekst de toehoorder meeneemt ‘naar binnen toe’.

Wil je zo mogelijk een eigen voorkeursbijbel meenemen? Ter plekke is de vertaling van de Naardense bijbel voorhanden.

Gerda van de Haar (1965) is opgeleid in de literatuurwetenschap, werkt in de theologische uitgeverij en is lid van de Lutherse kerk van Ede.

Socrates, de oud-Griekse filosoof, voerde bijzondere, intense gesprekken met zijn collega's en studenten. Hij gebruikte daarbij een gesprekstechniek die wereldberoemd is geworden om de diepgang, intensiteit en kwaliteit van het gesprek, en de mogelijkheid tot visievorming te komen. 

In deze serie workshops zal Martijn Boerkamp de techniek met u oefenen en gaat u met een kleine groep spreken rondom het thema Vrijheid. 

De workshops vinden plaats op twee opeenvolgende maandagen.

Klimaatverandering en de gevolgen in de gemeente Ede

De afgelopen 30 jaar is ons klimaat heel sterk veranderd. Waarschijnlijk sterker dan je zou vermoeden. Dat heeft al allerlei gevolgen die, als je er op let, overal in je directe omgeving zichtbaar zijn. Tegelijkertijd staan we nog maar aan het begin van de klimaatverandering en staan ons nog veel veranderingen in de komende jaren te wachten.

Arnold van Vliet onderzoekt al 30 jaar de effecten van klimaatverandering en woont zelf in de gemeente Ede. Hij neemt het publiek mee in wat er specifiek voor de gemeente Ede verwacht wordt aan mogelijke klimaatveranderingen en de gevolgen die het kan hebben. Zeer uiteenlopende onderwerpen komen aan bod variërend van de hoeveelheid tropische dagen, tijgermuggen in Ede, recreatiemogelijkheden, risico op bosbranden en hoe we onze leefomgeving inrichten.  Daarbij wordt het publiek actief uitgenodigd om ervaringen en verwachtingen hierover te delen door vragen te beantwoorden met de eigen telefoon. Niet alleen de veranderingen komen aan bod maar nadrukkelijk ook wat we kunnen doen om zelf en als samenleving in te spelen op de verandering zodat we er minder last van hebben of zelfs voordeel van kunnen hebben. 

Burgemeester Verhulst gaat in op het dilemma tussen integer bestuur en maatschappelijk activisme. In de huidige maatschappij neemt de onrust toe. Meer polarisatie, meer meningen en meer manieren om je mening tot uitdrukking te brengen.

Wat is in deze tijd de scheidslijn tussen vrijheid van meningsuiting en recht op demonstratie vs. het beschadigen van mensen en middelen. Welke afwegingen moet je als burgemeester maken en waar sta je voor?

Op de valreep als arts afgestudeerd in Utrecht. Daarna direct door naar Westerbork. En van daaruit maakte Isaac Cohensius een lange en barre tocht naar diverse zogenoemde ‘Cosel-kampen’ in de buurt van Auschwitz-Birkenau. Dat waren dwangarbeiderskampen ten behoeve van de Duitse industrie, waar Organisation Schmelt een belangrijke rol speelde. Isaac was daar arts, waar hij een niet te benijden rol vervulde tussen de kampbewaking en collega-gevangenen. De arme Amsterdamse Joden vertrouwden hem vaak niet, terwijl de SS hem als Jood minachtte.

Isaac heeft in minimaal zeven van deze kampen in Silezië gewerkt: Niederkrich, Seibersdorf, Blechhammer, Sankt Anna, Faulbrück, Gräditz, Langebielau-Sportschule (Reichenbach). In Blechhammer ontmoet hij de Poolse zussen Eugenia en Frieda Lemberger. Eugenia bezwijkt aan vlektyfus, Frieda is ernstig verzwakt en haalt het net. Na de oorlog trouwt hij met Frieda. Later emigreren ze naar Israel. Over Westerbork en de eerste drie Cosel-kampen heeft Isaac zijn herinneringen rond 1947 op papier gezet. Hij heeft zijn verhaal nooit meer afgemaakt.

‘Naast het belang voor de specifieke geschiedschrijving van het artsenberoep en voor die van de vernietiging van de Nederlandse Joden, is dit boek ook van grote menselijke waarde. Dit ‘egodocument’ bezit een enorme kracht om mensen, iedereen die het wil lezen, te laten invoelen in hoe het was. Voor zover dat ooit mogelijk zal zijn.’

Kunst is de levensader van onze samenleving en een essentieel onderdeel van ons bestaan. Het prikkelt de verbeeldingskracht: in woord en beeld, muziek en theater. Verbeeldingskunst is levenskunst. “Kunst onthult niet slechts wat zichtbaar is, maar maakt het onzichtbare zichtbaar” – Paul Klee.

Ben Piepers, voormalig pastor, neemt ons mee op een boeiende ontdekkingsreis door het werk van Paul Klee, beroemd om zijn figuratieve en kleurrijke creaties. Tijdens deze avond verkennen we Klee’s kunstwerken, die zijn geïnspireerd door de natuur, landschappen, architectuur, muziek en theater. Hoewel Klee zichzelf niet ziet als religieus beschouwde, weerspiegelt zijn werk een diepe spiritualiteit en levensbeschouwing. Hij omarmde het leven in al zijn facetten, zoals te zien is in werken als ‘Open Boek’ en ‘De Koorddanser’, die balans en levenshart blootleggen. Wat zie JIJ erin?

Het beleven van kunst is persoonlijk en uniek voor ieder van ons. Een beetje achtergrondinformatie kan echter helpen om met andere ogen te kijken en dieper te zien. Na de pauze is er volop gelegenheid voor interactie en discussie, waar ieders perspectief welkom en van waarde is.

Laat je inspireren en kom de magie van kunst ervaren!

Met Godly Play worden verhalen verteld op een creatieve en speelse manier. 

Je kunt over God praten, maar God kan ook ontmoet en ontdekt worden in een spel van zoeken en vinden, luisteren en praten, creëren en verwonderen.

  Praktisch:

• we zitten in een kring,
• makkelijke kleding is aanbevolen.
• er zijn 5 avonden gepland!

Doe je mee?  

Filminformatie Filmtitel: No Other Land Jaartal: 2024 Releasedatum: 09-01-2025 Genre: documentaire, oorlog Lengte: 95 min. Land: Palestina Gesproken taal: Arabisch Cast: Basel Adra (Zichzelf), Yuval Abraham (Zichzelf) Regisseur: Basel Adra, Yuval Abraham, Hamdan Ballal

Beschrijving:

No Other Land volgt Basel Adra, een jonge Palestijnse activist uit Masafer Yatta op de Westelijke Jordaanoever, die al sinds zijn jeugd strijdt tegen de massale verdrijving van zijn gemeenschap door de Israëlische autoriteiten. Hij documenteert de verwoesting van dorpen in zijn regio, waar Israëlische soldaten geleidelijk huizen slopen en bewoners verdrijven. Op een bepaald moment ontmoet hij Yuval, een Israëlische journalist, en er ontstaat een onwaarschijnlijke vriendschap tussen hen.

Hoewel Yuval Basel steunt in zijn inspanningen, wordt hun band onder druk gezet door de enorme ongelijkheid: Basel leeft onder militaire bezetting, terwijl Yuval vrij en zonder beperkingen leeft. No Other Land, gemaakt door een Palestijns-Israëlisch collectief bestaande uit Basel Adra, Yuval Abraham, Hamdan Ballal & Rachel Szor, fungeert als een daad van creatief verzet en streeft naar gerechtigheid in het aanhoudende conflict. De documentaire ging begin dit jaar in wereldpremière op het filmfestival van Berlijn waar het de Panorama Dokumente Audience Award en de Berlinale Documentary Award won. Inmiddels is de film op verschillende internationale festivals te zien geweest en heeft het vele prijzen mogen ontvangen.

Voor iedereen die op zoek is naar inspiratie en reflectie op de vraagstukken van onze tijd. 

• Hoe vinden we onze weg in een wereld die in crisis en in verwarring is?
• Wat is werkelijk van waarde?
• Wat geeft ons richting?

Roek Lips is in gesprek gegaan met inmiddels meer dan 200 bestuurders, wetenschappers, kunstenaars, denkers en doeners. En andere mensen met een bijzonder verhaal, op zoek naar inspiratie en houvast.

Al deze gesprekken heeft hij met camera vastgelegd. Door gebruik te maken van stijlvol gefilmde fragmenten zet Roek in dit interactieve programma aan tot reflectie en dialoog.

Aan de hand van opgedane inzichten, persoonlijke ervaringen en inspirerende verhalen neemt hij je mee en daagt je uit met prikkelende vragen. Een openhartig en bloedeerlijk verhaal dat houvast biedt in een tijd waarin niets meer vanzelfsprekend is.

Roek Lips (1961) is schrijver, spreker, film- en theatermaker. Hij werkte voorheen in de media, onder andere programmamaker (VARA) en later als bestuurder bij de NRCV en NPO. Na het overlijden van zijn zoon in 2011 gaf hij zijn leven een andere wending en ging in gesprek met mensen over persoonlijk leiderschap en houvast vinden in een wereld waar niets meer vanzelfsprekend is. Hij schreef hier verschillende succesvolle boeken over, treedt regelmatig op als spreker en staat in het theater met een inspirerende voorstelling waarbij hij gebruik maakt van de vele gefilmde inzichten. In Januari 2023 hoorde hij dat hij aan acute leukemie leed. In deze isolatietijd schreef hij zijn nieuwste boek met als titel: ‘Dit kan ook een goede tijd zijn’, dat deze zomer bij Ambo|Anthos uitgever is verschenen

Er is veel gestudeerd op deze vraag. En trouwens ook over wie de schrijver is van de brieven van Johannes en het boek Openbaringen. Misschien zou je wel kunnen zeggen dat er wel vier of vijf ‘Johannessen’ zijn geweest:

1. de Leerling die Jezus liefhad,
2. de schrijver(s ?) van de eerste (en tweede ?) tekst van het 4e evangelie, die eindredacteur ervan,
3. de schrijver(s ?) van de brieven en
4. degene die op het eiland Patmos de Apokalyps geschreven heeft.

De vraagtekens in de bovenstaande zin staan er natuurlijk niet voor niets: als het om Johannes gaat is lang niet alles eenduidig. Het is in elk geval een mooi avontuur om na te gaan hoe nu de stand van zaken is in deze kwestie. Wetenschappers uit Nederland, Duitsland, Frankrijk en de V.S. van de laatste vijftig jaar zullen mij helpen om zicht te krijgen op de Johannes-kwestie. En dan zal zelfs blijken dat we in een forse ruzie verzeild raken in de ‘Johannnes-gemeenschap’ van de stad Ephese.

We lopen samen zonder te spreken, om zo alle aandacht te richten op wat zich aandient in de natuur om ons heen of in onszelf. Op een aantal punten staan we ook letterlijk even stil en wordt een tekst voorgelezen of is er een individueel meditatiemoment. Zo kan het stil worden in ons zelf, een verrijkende ervaring...

De wandeling duurt ongeveer anderhalf uur en gaat grotendeels over onverharde paden. Wie dat wil kan na afloop nog wat drinken en/of napraten.

We lopen samen zonder te spreken, om zo alle aandacht te richten op wat zich aandient in de natuur om ons heen of in onszelf. Op een aantal punten staan we ook letterlijk even stil en wordt een tekst voorgelezen of is er een individueel meditatiemoment. Zo kan het stil worden in ons zelf, een verrijkende ervaring...

De wandeling duurt ongeveer anderhalf uur en gaat grotendeels over onverharde paden. Wie dat wil kan na afloop nog wat drinken en/of napraten.

Een moreel beraad over keuzes maken

Bewust of onbewust maken we allemaal een keer de keuze: doorgaan of stoppen met het leven. Bijvoorbeeld als de ouderdomsklachten ons steeds meer beperkingen geven. Wachten we op het einde of mag je ook eerder het leven op deze aarde beëindigen? Of als de draaglast van het leven te zwaar dreigt te worden. Proberen we dan tot het einde vol te houden of het uit te houden? Of is er een begaanbare weg om op een andere manier van het lijden verlost te worden. Als het ons niet zelf bezighoudt, hebben we bijna allemaal wel iemand gekend die koos om het leven te beëindigen. Door euthanasie, door stoppen met eten en drinken, zelfdoding of op een andere wijze.

Een moreel beraad is een dialoog waarin we volgens een gespreksmethode en met een gesprekleider met elkaar in gesprek gaan. We willen over het zelfgekozen levenseinde gedachten en overwegingen uitwisselen, luisteren naar argumenten vóór en tegen, maar ook naar de emoties die we erbij voelen.

Tijdens deze avond doen we het moreel beraad volgens een socratisch gesprek. Stap voor stap zoeken we naar de kern van het onderwerp. Om inzicht te krijgen in onze overtuigingen en keuzes die we zelf of die anderen maken.

Beschrijving kort Mr. K is een rondreizende illusionist, die verstrikt raakt in een Kafkaëske nachtmerrie wanneer hij na een nacht in een hotel te hebben doorgebracht de uitgang niet kan vinden. Zijn verwoede ontsnappingspogingen sleuren hem alleen maar dieper de mysterieuze wereld van het hotel in, waar hij geconfronteerd wordt met vreemde bewoners en onverklaarbare gebeurtenissen.

filminformatie Filmtitel: Mr. K Jaartal: 2024 Releasedatum: 16-01-2025 Genre: drama Lengte: 96 min.  Land: Nederland, Noorwegen, België Gesproken taal: Engels Cast: Crispin Glover, Sunnyi Melles, Barbara Sukowa, Sam Louwyck, Esmée van Kampen, Barbara Sarafian Regisseur: Tallulah H. Schwab

Dit jaar brengen het Bespreek het Samen-projectkoor en -orkest een indrukwekkende uitvoering van The Armed Man: A Mass for Peace van Karl Jenkins.

De ondertitel van dit krachtige werk – A Mass for Peace – vormt de rode draad van onze keuze. In een wereld waarin vrede kwetsbaar blijft, willen wij met deze uitvoering een muzikaal pleidooi houden voor hoop, verzoening en menselijkheid.

Dit concert krijgt een bijzondere betekenis: Ede viert dit jaar 80 jaar bevrijding, en juist in de Vredesweek willen wij stilstaan bij het verleden en vooruitkijken naar een vreedzame toekomst.

Samen, in muziek, herdenken én verbinden.

We voeren het stuk uit in de Beatrixkerk, in het kader van 80 jaar bevrijding van Ede en van de vredesweek. Enkele delen zullen we wellicht uitvoeren in kleine bezetting.

Bach componeerde zijn populairste en meest gespeelde cantate BWV 140 voor 25 november 1731, voor sopraan, tenor en bas solist, koor en orkest. Deze zondag was de laatste voor advent.

De kerk leest op deze zondag de verzen 1-13 uit het 25e hoofdstuk van het evangelie van Matteüs, de parabel van de wijze en de dwaze maagden: de laatsten missen het bruiloftsfeest omdat ze geen olie voor hun lampen gereed hadden toen de bruidegom arriveerde. Bach baseert zijn cantate op het koraal Wachet auf, ruft uns die Stimme (1599), waarvan de tekst en muziek (evenals van dat andere beroemde koraal Wie schön leuchtet der Morgenstern) werden geschreven door de predikant Philipp Nicolai toen hij dagelijks tientallen slachtoffers van de pestepidemie in zijn gemeente moest begraven. Hoewel Nicolai expliciet aan de kluge Jungfrauen (de wijze maagden) refereert, ontwijkt hij de vermanende strekking die de parabel primair heeft (en deelt met andere liederen, teksten en cantates voor deze laatste zondagen van het kerkelijk jaar), en schrijft hij een troostlied dat zich concentreert op het verwachtingsvol uitzien van de gelovige ziel, de anima, naar de vreugdevolle ontmoeting met de aan het einde der tijden wederkerende Heiland, een ontmoeting die conform de piëtistische bruidsmystiek wordt voorgesteld als de vereniging van een bruid, de kerk, met haar bruidegom, Christus.

De wereld verandert, en met die verandering staan oude vormen van verbinding onder druk. Kerken, levensbeschouwelijke organisaties, politieke partijen en vakbonden hebben lang een belangrijke rol gespeeld in het samenbrengen van mensen en het geven van richting. Maar tegenwoordig voelen steeds meer mensen zich alleen of verloren – sommige experts spreken zelfs van een 'zincrisis' of een 'eenzaamheidspandemie'.

Toch is er ook iets moois gaande. Op allerlei plekken ontstaan nieuwe vormen van samenzijn. Mensen zoeken elkaar op, werken samen, delen verhalen en bouwen aan een samenleving die wél zinvol voelt.

In het boek Zin in de Samenleving laten we deze hoopvolle initiatieven zien. We maken zichtbaar hoe mensen vandaag de dag opnieuw betekenis vinden en geven – met elkaar. Het is een boek voor iedereen die zoekt naar nieuwe vormen van verbinding, inspiratie en perspectief.

We gaan daarover graag met u in gesprek.

Ward Huetink is filosoof en coördinator van het programma Structuren van Zingeving bij Socires. Lia Hol heeft een achtergrond in bedrijfskunde en religiewetenschappen en werkt vanuit Vrijzinnigen Nederland aan dit programma.

Het boek Zin in de Samenleving (ISBN: 9789090392295) is mogelijk gemaakt door: Vrijzinnigen Nederland, VPSB, Vrijzinnige Fondsen.

Sinds 2009 zijn mijn partner en ik druk bezig om in het kindhulpprogramma van Nuestros Pequeños Hermanos in Mexico (in Nederland vertegenwoordigd door WereldOuders te Hilversum) kwetsbare jongeren - door middel van creatieve projecten - hun zelfvertrouwen terug te geven. Door de nare omstandigheden waaruit zij komen, zijn zij vaak gesloten naar anderen toe. De creatieve projecten zijn voor de jongeren een uitlaatklep en een manier om hun verleden een plekje te geven.

Wij hebben een workshop samengesteld ‘Interactief Kunst Kijken’ aan de hand van tekeningen en schilderijen, gemaakt door jongeren in Mexico.

Wat doet kijken naar kunst met je? Alain de Botton (filosoof) en John Armstrong (kunsthistoricus) schreven het boek ‘Kunst als therapie’. Zonder kennis van de schilder of van schildertechnieken gebeurt er iets met je als je naar kunst kijkt. Wat? Dat gaan we tijdens deze workshop van anderhalf uur ervaren. We starten met een korte introductie over het belang van kunst voor de jongeren in Mexico waar we sinds 2009 creatieve projecten opzetten. U krijgt wat fragmenten te horen uit het boek ‘Kunst als therapie’ en dan gaan we zelf aan de slag. Er wordt niet getekend maar we gaan kijken. Kijken naar twaalf tekeningen die worden vertoond op het doek, gemaakt door de jonge kunstenaars in Mexico. En daar gaan we mee aan de slag.

In de workshop ontdek je hoe je op verschillende manieren naar kunst kan kijken en wat kijken naar kunst teweeg kan brengen. En we leggen ook de link met ons project in Mexico, waar we kunst gebruiken als middel om traumatische ervaringen te verwerken, gevoelens te uiten en te bouwen aan zelfvertrouwen.

Ik merk dat de workshop veel doet bij de deelnemers en er diepgaande gesprekken ontstaan. Oudere deelnemers die niet meer de gelegenheid hebben om naar een museum te gaan, ervaren de workshop als ‘verrijkend’. 

 Nellie Markus

Dichters lijken religie vaak te zien als een poging om het bestaansmysterie in woorden, symbolen en rituelen uit te drukken. De Australische dichter Les Murray zie het zo: religies zijn gedichten. Ze verenigen ons daglicht ... ik en dromende ziel, ze brengen onze emoties, instinct, adem, en aangeboren gebaren bij elkaar in het enige hele denken: poëzie.

Hanna Rijken, theoloog en musicus promoveerde op de Charol Evensong in Nederland. Hanna werkt als Universitair docent aan de PThU in Amsterdam en doceert aan het Rotterdams Conservatorium. Hanna geeft een lezing op het gebied van kerkmuziek en kerkgeschiedenis.

We reizen op eigen gelegenheid naar klooster Nieuw Sion. Kunt u iemand meenemen in de auto? Laat het ons even weten.

We starten de dag rustig met koffie en iets lekkers, waarna we een inspirerende rondleiding krijgen door het klooster.

Vervolgens nemen we een moment van bezinning in de sfeervolle kloosterkerk. Aansluitend genieten we samen van een eenvoudige, maar smaakvolle lunch in de serene kloostersfeer.

’s Middags is er keuze uit twee activiteiten:

• een verstilde wandeling door de symbolische kloostertuin

• of een rondleiding door de ambachtelijke kloosterbrouwerij

Laat u verrassen, tot rust komen en verwonderen – en ga naar huis met hernieuwde energie en inspiratie.

Het is duidelijk dat we zo niet nog langer door kunnen en dat we een nieuwe economie moeten ontwikkelen, rechtvaardiger, socialer, duurzamer. Maar hoe kan die eruit zien? En wat zijn de nieuwe tegenkrachten die zich nu met name in de Verenigde Staten rond Trump mobiliseren die juist niets moeten hebben van duurzaamheid en solidariteit.  In deze lezing wordt betoogd dat een duurzame economie moet zijn ingebed in richtinggevende waarden. Een belangrijke rol kan hier weggelegd zijn voor Europese landen die een eigen type markteconomie hebben ontwikkeld, anders dan het Amerikaanse aandeelhouderskapitalisme en het Chinese staatskapitalisme. Dit kan een inspiratiebron zijn voor een duurzame en solidaire samenleving, dwars tegen de tijdgeest in.

De lezing is gebaseerd op het boek Capitalism Reconnected, geschreven door Jan Peter Balkenende en Govert Buijs. Govert Buijs is filosoof en hoogleraar Maatschappelijke en economische vernieuwing aan de Vrije Universiteit Amsterdam

Tijdens een vesper dienst zal cantate BWV 140 'wachet auf, ruft uns die Stimme' worden gezongen. dez cantate voor de laatste zondagf van het kerkelijk jaar is gebaseerd op het verhaal van de 5 wijze en de 5 dwaze maagden.

Allemaal van harte welkom deze vesper met ons mee te vieren!

en in de vele kerken was hij zeer actief. De woorden vrij en vrijheid klinken veel in deze gemeenschappen, maar waarom voelde het dan nooit zo? Een zoektocht volgde en Jaap verloor het geloof dat zijn ouders hem hadden meegegeven, had een religieus puberale fase en kwam toen bij de vrijzinnigheid uit. Om daar te ontdekken dat ware vrijheid ook hier niet te vinden is.  Waar dan wel? Dat is de grote vraag en de vraag is ook of Jaap het antwoord al heeft en of hij deze ooit zal vinden. Toch zal hij jullie op deze avond meenemen langs zijn zoektocht, waar hij misschien nog middenin zit, of in het staartje. Wie zal het zeggen.  Wat is vrijheid? Over die vraag zullen we gaan nadenken. Wat kun je doen om te leven in vrijheid en wat zouden we als samenleving met vrijheid moeten of kunnen doen? Het zijn de vragen die deze avond aan bod komen en waarover we na afloop met elkaar in gesprek zullen gaan. 

Jaap Marinus is predikant in de Parkstraatgemeente in Arnhem

Bijna dagelijks worden we geconfronteerd met berichten over oorlogen en internationaal geweld. De meeste mensen hebben een gezonde afkeer van militair geweld, omdat ze weten hoeveel leed erdoor wordt veroorzaakt, en ten diepste beseffen dat militair ingrijpen in de regel geen conflicten oplost, maar juist meer geweld uitlokt. Toch kunnen we onze ogen niet sluiten voor de realiteit. Waar komt al dat geweld vandaan, en hoe moeten we ons ertoe verhouden? Zijn er momenten waarop de inzet van militair geweld wel gerechtvaardigd of misschien zelfs wel noodzakelijk is, en hoe rust je mensen geestelijk toe die dat geweld vervolgens moeten uitvoeren? Over deze en andere morele vragen rond de inzet van militair geweld willen we samen nadenken. We kijken daarbij naar de traditie van de rechtvaardige oorlog, en van de rechtvaardige vrede en de herkomst van deze beide tradities, maar ook naar de morele vorming van militairen en de rol die geestelijk verzorgers in de krijgsmacht daarbij spelen.

Thijs Oosterhuis is geestelijk verzorger bij defensie. In zijn promotieonderzoek ging hij in op de rol van geestelijk verzorgers in de morele vorming van militairen. Oosterhuis’ onderzoek ging over de vraag hoe geestelijk verzorgers militairen kunnen ondersteunen om, bijvoorbeeld in de context van geweldsuitoefening, hun morele integriteit te bewaren. "Militair zijn vraagt om een hoge ethische standaard, je moet er goed over nadenken wanneer je geweld waar inzet. Moraal en ethiek zijn sterk verbonden aan de eigen levensovertuiging en de geestelijke verzorging levert daar een bijdrage in.’’

Dit jaar brengen het Bespreek het Samen-projectkoor en -orkest een indrukwekkende uitvoering van The Armed Man: A Mass for Peace van Karl Jenkins.

De ondertitel van dit krachtige werk – A Mass for Peace – vormt de rode draad van onze keuze. In een wereld waarin vrede kwetsbaar blijft, willen wij met deze uitvoering een muzikaal pleidooi houden voor hoop, verzoening en menselijkheid.

Dit concert krijgt een bijzondere betekenis: Ede viert dit jaar 80 jaar bevrijding, en juist in de Vredesweek willen wij stilstaan bij het verleden en vooruitkijken naar een vreedzame toekomst.

Samen, in muziek, herdenken én verbinden.

We voeren het stuk uit in de Beatrixkerk, in het kader van 80 jaar bevrijding van Ede en van de vredesweek.

Dit jaar voeren we (op veler verzoek) als hoofdwerk het requiem van John Rutter uit.  Daarnaast zal het orkest en het kamerkoor een zelfstandig werk laten horen.

John Rutter's Requiem is een muzikale verbeelding van delen van het Latijnse Requiem met toegevoegde psalmen en bijbelse verzen in het Engels, voltooid in 1985. Het is geschreven voor sopraan, gemengd koor en orkest. Vijf van de zeven delen zijn gebaseerd op teksten uit de Latijnse Requiem Mis, terwijl het tweede deel een bewerking is van "Uit de diepte" (Psalm 130) en het zesde deel een hymne 'De Heer is mijn herder' (Psalm 23)  is die Rutter eerder had geschreven. Het eerste deel combineert de Introitus en Kyrie, de derde is Pie Jesu, met sopraansolo. Het centrale deel is een levendige Sanctus, gevolgd door Agnus Dei en tenslotte Lux aeterna. In het Agnus Dei en Lux aeterna combineert Rutter de liturgische Latijnse tekst met Engelse bijbelse verzen.

In de prachtige omgeving, omringd door mooie muziek en als Edese mensen van binnen en buiten de kerk verbonden met elkaar, kunt u luisteren naar een inspirerend verhaal van een bijzondere gastspreker - burgemeester René Verhulst! De muzikale ondersteuning is door het Gospelkoor uit Lunteren o.l.v. Jan Willem van Ree.

Het Openluchttheater is vanaf 10.30 uur geopend en om 11.00 uur begint de dienst.

Zo zorgen we voor verbinding

Jong en oud hebben de gelegenheid elkaar te ontmoeten in een bijzondere ambiance. Gezien de grote opkomst kunnen we stellen dat het voor veel mensen een jaarlijks terugkomende activiteit, waar men graag bij aansluit.

Voor wie

De oecumenische viering is een gastvrij, open en vooral feestelijk gebeuren. Of je nu een trouwe kerkganger bent of eigenlijk helemaal geen binding hebt met kerk en/of geloof: iedereen is van harte welkom.

Omschrijving van de plek

Het Openluchttheater Ede aan de van Pabstlaan 1 valt op door de fraaie parkaanleg. Het is een rijksmonument, gebouwd is in 1936 in het kader van de werkverschaffing.

Peter Koelewijn is tussen 2012 en 2022 bouwmeester geweest van de grote restauratie en de herbestemming van de Eusebiuskerk.

De restauratie was nodig omdat in 2007 een groot blok natuursteen van de toren was gevallen. Dit wees bij nader onderzoek op een structureel probleem.

Omdat al eerder, na de wederopbouw, grote bouwkundige problemen aan de kerk waren opgetreden en door de hoge prognose van de restauratiekosten in 2010 (€ 90 mln.), kromp het draagvlak voor het behoud van de Eusebius. Verloedering van de iconische kerk dreigde.

In 2013 kon gelukkig door het team van vakmensen, een kostenbegroting gemaakt worden van € 32,5 mln. Het draagvlak voor de restauratie groeide weer. Dit betekende een keerpunt in het restauratieproces.

Door een lean-restauratieproces in combinatie met ketensamenwerking, zijn de kosten voor restauratie en herbestemming over de hele looptijd binnen deze begroting gebleven.

De restauratie van de toren duurde van 2011 tot 2019. De restauratie was ingrijpend. Zo moest van het natuursteen van de vier hoeken van de 1e en 2e geleding volledig worden verwijderd en hierna weer worden opgebouwd.

Van het kerkgebouw zijn alle tufstenen beeldhouwwerken, waaronder de 96 luchtboogbeelden, vervangen. Ook een aantal onderdelen van kalksteen, zoals pinakels en balustrade onderdelen, zijn vervangen.

Verdere ingrepen zijn o.a.:

- Nieuwe spectaculaire luchtboogbeelden van Arno Coenen;

- Verplaatsing van het graf van Karel van Egmond, Hertog van Gelre;

- Openleggen zerken in de kerk;

- Restauratie muurschilderingen.

De restauratie is aangegrepen om gedurfde wijzigingen aan te brengen. De belangrijkste bouwkundige herbestemmingsprojecten waren:

- Twee glazen balkons op 60 meter hoogte;

- Ondergrondse serviceruimte;

- Duurzaam energieconcept, aansluiting op stadswarmte, waterstof in de maak;

- Nieuwe noord- en zuidentree;

- Publieksroute door de kelders;

- Technische installaties up to date;

- Historische presentatie ‘Verhalen uit de Eusebius’.

De functie van de Eusebius is de laatste 10 jaar verschoven van ‘partycentrum en evenementenhal’ naar ‘toeristische culturele trekpleister en icoon van de Gelderse geschiedenis’.

Mensen zijn weer trots op wat nu zelfs wordt genoemd ‘de Kathedraal van Gelderland’.

Deze viering op de derde adventszondag heeft de vorm van het 'Festival of Lessons and Carols' dat in de Anglicaanse Kerk bekend is geworden. Het eerste 'Festival' werd ontworpen door de bisschop van Truro in 1880, maar grote bekendheid heeft deze liturgie pas gekregen sinds de vieringen in de kapel van King 's College (Cambridge), vanaf 1918. Ook buiten Engeland is dit Festival bekend geworden, vooral dankzij de jaarlijkse uitzending door de BBC.

De opzet van de viering is een serie lezingen uit de Bijbel en gedichten ('lessons') die worden afgewisseld door koorzang en samenzang ('carols').

Zoals gebruikelijk, staat in het begin de verwachting van advent centraal en komt later de vervulling van kerst in beeld. 

De liederen die het koor zingt, zijn zeer afwisselend - zoals u van het kamerkoor mag verwachten.

Bij de samenzang zorgen bekende melodieën ervoor dat u allen kunt meezingen.

We wensen u een inspirerende, muzikale dienst toe.